‘Blijf contact houden met de groep.’
Of in een les Engels: ‘Let op je uitspraak.’
Paul Dirckx en Roel Martens van de Pedagogisch Technische Hogeschool (PTH) in Eindhoven experimenteerden een paar jaar geleden met (technologieën voor) synchroon coachen.
Leren door doen met directe feedback.
Conclusie: het werkt!
Een stageles betekent voor een leraar in opleiding in de meeste gevallen 50 minuten aan het werk in de klas met een groep leerlingen. Achterin zit een begeleider die na afloop de les met de student doorneemt. ‘Dat kan directer’, zegt Paul Dirckx. ‘De technologie daarvoor kennen we al uit de televisiewereld: een regisseur die een presentator gaandeweg de live uitzending bij kan sturen. De benodigde camera’s en draadloze sets met een microfoon en een oortje zijn de laatste jaren heel betaalbaar geworden. Met een investering van zo’n duizend euro kom je al een heel eind.’ Met die wetenschap begon een team van medewerkers van de PTH en van de Fontys Lerarenopleiding Sittard aan een door SURF bekostigd innovatieproject. ‘We wilden twee dingen te weten komen: hoe werkt coaching met een oortje in de praktijk en met welke apparatuur krijg je de beste resultaten.’
Breed inzetbaar
In het kader van het onderzoek volgden verschillende pilots. Zo kreeg een deeltijdstudent Horeca Toerisme en Voeding de opdracht in een theorielokaal een les te verzorgen voor een groep vmbo-leerlingen. De begeleidende docent observeerde vanuit de gang door een klein raam en gaf via een portofoonset aanwijzingen. Bij de opleiding Personeel en Arbeid werden studenten ‘real time’ begeleid in het voeren van gesprekken. Dirckx: ‘De technologie is in te zetten in alle situaties waarbij iemand in de praktijk vaardigheden oefent. Denk aan lesgeven, werkplekleren, assessments en het houden van interviews.’
Natuurlijk
Martens: ‘Uit de evaluatie bleek dat studenten zich veilig voelen met een deskundige op de achtergrond. De oefensituaties voelen realistischer aan dan als de begeleider in de klas aanwezig is, ook omdat leerlingen zich dan vaak net wat anders gedragen. Maar de winst zit vooral in de directe feedback: je kunt opmerkingen en suggesties meteen verwerken en toepassen. Het inzetten van synchroon coachen vergt veel, van zowel begeleider als studenten. ‘Je hebt alle aandacht nodig om als begeleider je interventie op het juiste moment te doen en deze goed en vooral ook kort te formuleren. En voor de student is een periode van twee uur op deze manier begeleid worden echt het maximum.’
Waardevolle aanvulling
Onderwijskundige Hans Hofland: ‘Je kunt met synchroon coachen goede resultaten bereiken. Het is een waardevolle aanvulling op traditionele begeleidingsmethodieken. De student krijgt direct feedback op zijn handelen en ervaart vervolgens meteen wat het effect is als hij zijn gedrag verandert. Ik heb wel gemerkt dat je de hoeveelheid communicatie moet beperken, anders leidt het af. Kies daarom van tevoren een onderwerp waar je op gaat letten als begeleider en maak goede afspraken. Een voorbeeld: een student wist dat hij soms de klas uit het oog verloor als hij even één-op-één met een leerling bezig was. We spraken af dat ik hem er direct op zou wijzen als dat weer zou gebeuren tijdens een oefenles. Verder is het belangrijk ook positieve feedback te geven. Dat geeft de student in een oefensituatie zelfvertrouwen.’ De onderzoekers deden ook ervaring op met gespreksvoering. Studenten gaven aan dat ze de directe begeleiding prettig vonden, met name op momenten dat een gesprek dreigde stil te vallen.
Wat heb je nodig?
In de pilots zijn verschillende technologieën uitgeprobeerd, vertelt Dirckx. ‘Om de situatie van buitenaf te observeren kun je werken met een camera of met een lokaal met spiegelglas en een microfoon die het geluid oppakt. Wij hebben vooral gewerkt met een camera die je op afstand kunt besturen (draaien en in- en uitzoomen). Je kunt zelfs op afstand coachen vanuit een andere locatie, bijvoorbeeld door gebruik te maken van een videoconferencing-set (voor het beeld) en Skype voor de geluidsverbinding van de coach naar ‘het oortje’ van de student. Onze ervaring is dat een bedraad systeem een wat hogere kwaliteit biedt dan draadloze varianten. We hebben verschillende typen microfoons en portofoons getest. De vraag is of je alles wilt horen wat er in de klas gebeurt of vooral naar de student wilt luisteren. Als alternatief voor het oortje hebben we ook een test gedaan met een autocue. De student kan dan zelf bepalen wanneer hij eventuele aanwijzingen wil zien. In het onderzoek hebben we niet alleen naar geluids- en beeldkwaliteit gekeken. Ook draagcomfort en de zichtbaarheid van de technologie in de klas zijn bestudeerd.
Een beeldimpressie van coachen met het oortje is te zien in een presentatie van Nele Coninx. Zij doet onderzoek naar het gebruik van coachen met het oortje in onderwijssituaties.
Dit artikel verscheen eerder in Vector, het gratis relatiemagazine van de Fontys lerarenopleidingen 12+. Auteur is onderwijsjournalist Erno Mijland. Onlangs verscheen zijn bundel ‘Nu leren voor morgen’ met 25 interviews over eigentijds onderwijs. Aan het woord komen onder andere Luc Stevens, Ad Verbrugge, Mathieu Weggeman, Doekle Terpstra, Adjiedj Bakas en Martine Delfos.
