‘Een klaslokaal kan soms een onnatuurlijke leeromgeving zijn. Je zet een groep leerlingen bij elkaar, neemt klassikaal de lesstof door en hoopt dat leerlingen geconcentreerd naar je luisteren.’ Dit zijn de woorden van Jelmer Evers, een docent geschiedenis die er ongeveer een jaar geleden voor heeft gekozen het roer letterlijk om te gooien. Vrijwel geen klassikale instructies meer, maar YouTube-colleges. Flipping the classroom heet het concept, ofwel het omdraaien van de les.
Leerlingen luisteren en kijken thuis naar de uitleg van de lesstof, waardoor er in de les tijd vrijkomt voor dingen die normaal als huiswerk worden opgegeven: opdrachten maken, met digitaal lesmateriaal werken, onderzoek doen, in groepjes werken, etc. Vandaar de term ‘flipping the classroom’. Het idee is afkomstig van de Khan Academy, maar wordt ook regelmatig ingezet door professoren op universiteiten. Jelmer Evers, docent op UniC Utrecht: ‘Op deze manier kunnen leerlingen de lessen volgen in hun eigen tijdspad. Zo heb ik van leerlingen gehoord dat ze naar mijn les hebben geluisterd op hun Ipod tijdens het hardlopen.’ Flipping the classroom kent volgens Jelmer veel voordelen. ‘Leerlingen zijn tegenwoordig zo digitaal, dat het voor hen heel natuurlijk is om op deze manier lesstof te leren. En in de les kan ik nu veel meer een-op-een bezig zijn en extra tijd steken in activerende didactiek.’
Durven loslaten
Hoewel de docent geschiedenis nog maar een jaar bezig is met het omgekeerde lesgeven, heeft hij zijn enthousiasme al op veel collega’s over weten te brengen. Zelfs zijn meest digibete collega’s zijn helemaal om. Soms krijgt hij nog wel de vraag hoe hij nu in de gaten kan houden of leerlingen de lesstof hebben geleerd. Hij heeft dan altijd een antwoord klaar. ‘Je moet het klassikaal lesgeven los durven laten. Dat leerlingen in een klaslokaal zitten en naar een uitleg luisteren, staat niet synoniem aan dat er geleerd wordt. Misschien gaat de informatie wel het ene oor in en het andere oor uit. Ik zie het juist als een voordeel dat leerlingen met flipping the classroom zelf het moment uit kunnen kiezen dat ze naar een college willen kijken. Is een leerling ’s ochtends niet het meest geconcentreerd, dan kan hij het college aan het eind van de middag kijken. En je komt er tijdens de wekelijkse klassikale les, als leerlingen met opdrachten bezig zijn, snel genoeg achter of ze de stof van het digitale college goed beheersen.’
Vernieuwing
Jelmer is constant bezig met vernieuwingen en legt de lat hoog. ‘Ik wil visueel gezien aantrekkelijke presentaties maken, iets wat naar mijn mening ontbreekt bij de filmpjes van de Khan Academy. Ik maak mijn presentaties in Prezi, dat visueel gezien heel sterk is, en neem het college op met Camtasia. Vervolgens edit ik het filmpje en plaats ik het op mijn eigen YouTube-kanaal. Ik moet toegeven, in het begin is het veel uitvogel-werk, maar het is een zinvolle investering. En de filmpjes die ik vorig jaar heb gemaakt, kan ik dit jaar gewoon hergebruiken.’ Dit betekent echter niet dat Jelmer dit jaar niet meer aan zijn online lessen gaat sleutelen. ‘Ik ben van plan mijn lessen interactiever te maken door HTML5 te gebruiken. Hierdoor wordt een filmpje niet puur informatief, maar kan ik ook een quiz toevoegen of leerlingen een rollenspel laten spelen.’
YouTube-hit
Niet alleen Jelmer en zijn collega’s zijn enthousiast over flipping the classroom; ook de examenleerlingen vonden het fijn op deze manier les te krijgen. Jelmer: ‘Ik heb geen negatieve geluiden van ze gehoord. Ik had ruim 50 leerlingen in de examenklassen en één filmpje over de examenstof is wel 10.000 keer bekeken. Dat geeft aan dat leerlingen er behoefte aan hebben om thuis een les te kijken. Eigenlijk ook best logisch, want ze kunnen het filmpje pauzeren wanneer ze willen of opnieuw afspelen totdat ze het snappen. Dat ik leerlingen op deze manier les mag geven, zie ik echt als een intellectuele uitdaging.’
Tips van Jelmer
– ‘Het feit dat jouw school niet veel computers heeft, hoeft je er niet van te weerhouden met flipping the classroom te werken. Integendeel. Leerlingen hebben bijna allemaal thuis een computer waar ze dagelijks achter zitten.’
– ‘Als je digitaal gezien niet erg vaardig bent, moet je niet te snel opgeven. Er komt veel uitvogel-werk bij kijken, maar je krijgt er veel voor terug en als je eenmaal een filmpje hebt gemaakt, kun je dat blijven gebruiken.’
– ‘Het is een kwestie van durven en doen. Je moet het klassikaal lesgeven los durven te laten’.
Het bovenstaande filmpje is één van de digitale colleges die Jelmer Evers heeft gemaakt.
