Om te willen voorspellen in welke richting het onderwijs zich zal (moeten) ontwikkelen, moeten we naar de wereld om ons heen kijken. We zien een groeiende wereldbevolking die een steeds groter beroep doet op de schaarse middelen.
Grondstoffen worden duurder, we zoeken dus naar alternatieven. Dit zoeken naar alternatieven noemen we ‘globalisering’. De bevolking van China bijvoorbeeld bevindt zich in een achterstandssituatie. Wij, in het Westen, verplaatsen onze fabrieken naar Azië en profiteren van de goedkopere producten uit deze regio. Iedereen blij zou je zeggen, behalve natuurlijk de mensen die door deze productieverplaatsing hun baan verliezen. Mensen hebben echter één ongekende kracht die door M. Tomasello (1999) ‘cultureel leren’ wordt genoemd.
Over de gehele wereld zijn miljoenen mensen dagelijks op zoek naar methodes om nog inventiever een beroep te doen op de schaarse middelen. Wanneer zo’n methode wordt bedacht, treedt al snel het ‘tandrad-effect’ op: andere mensen nemen de vondst over. Zo ontstaat een ongekende jacht en een ongekende groei. Volgens Daniel H. Pink (2006), speech writer van Vice-President Al Gore, verliep deze jacht in de eerste helft van de vorige eeuw veel langzamer. Er was veel minder kennis en men kon rustig de tijd nemen om de nieuwe vondsten te analyseren. Traditioneel wordt analyse geassocieerd met het denken van de linker hersenhelft. Hieronder vindt u een globaal schema:
| Linker hersenhelft | Rechter hersenhelft |
| Taal | Ruimte |
| Logica | Ruimtelijke waarneming |
| Nummers | Gestalt |
| Volgorde | Verbeelding |
| Lineariteit | Dagdromen |
| Analyse | Synthese |
Docenten die in de tweede helft van de vorige eeuw zijn opgegroeid en opgeleid, hechten dan ook veelal aan logisch denken en oplossen via analyse. Hun linker hersenhelft is hiertoe ruimschoots in staat. In mijn artikel Denken of doen links of rechts? zijn we hier al op ingegaan. Hoe anders geldt dit voor de jongeren nu! Zij ontvangen informatie van grote complexiteit via een grote diversiteit van media. Zij zijn nog jong en reageren meestal niet analytisch op de binnenkomende informatie. Zij schakelen vaker hun rechter hersenhelft in. De kracht van de rechter hersenhelft ligt niet in analyse maar in synthese, volgens D.H.Pink. Rechterhersenhelftdenkers ondergaan de chaos van de binnenkomende informatie en proberen hier patronen in te ontdekken. Ze zijn daardoor in staat sneller problemen te doorgronden en roepen al snel dat ze het wel weten. Dit alles tot wanhoop van de arme leraar voor de klas die nog het liefst een potlood en een krijtje hanteert.
Een uitstekend voorbeeld van dit culturele conflict tussen de opvattingen van de gemiddelde leraar en die van de gemiddelde leerling vind je in “A vision of students today”, het filmpje bij dit artikel. Hierin klagen leerlingen over de passieve wijze van kennisverwerking (overdracht), over boeken die ze moesten aanschaffen, maar die helemaal niet worden gebruikt. En over de eisen van schriftelijke taalbeheersing terwijl ze zelf gewend zijn honderden e-mails te versturen en uren lang te msn-en.
Toch zijn het de kwaliteiten van deze leerlingen die onze welvaart moeten redden. Volgens Pink zullen wij de slag om de linker hersenhelft verliezen van de opkomende markten, want:
- In een eeuw vol overvloed is het niet genoeg een beroep te doen op functionaliteit (dus op de rationele LH).
- In een volle markt moet elk bedrijf of samenleving zich onderscheiden door “design”, inlevingsvermogen, speelsheid en andere “softe” vaardigheden (dus RH-gericht).
- In een wereld vol van licht worden nog miljarden kaarsen verkocht!
Kortom: laat ons profiteren van de mogelijkheden van veel ADHD-ers.
