Mindmapping is een schetsje maken, maar dan in woorden. Het is een bekend verschijnsel in brainstormsessies, maar mindmapping verovert inmiddels ook het onderwijs. Inmiddels is er al veel informatie beschikbaar over hoe mindmaps te gebruiken zijn in lessen, maar ook over de didatische achtergrond. Ook is er veel bruikbare software. Dit artikel geeft een korte inleiding en wijst de weg naar een paar interessante links.
Vrijwel iedereen heeft ervaring met mindmaps. Een schemaatje maken om je aantekeningen te ordenen. Zo wordt samenhang tussen begrippen duidelijk. Voor dit artikel heb ik een mindmap gemaakt om m’n gedachten over het onderwerp te ordenen. Ook een samenvatting maken van een stuk tekst is vaak handig in een mindmap. Maar met mindmapping kun je veel meer doen. Het is meer dan zomaar wat aantekeningen maken en kijken waar je uitkomt. Docent Joop van Schie schreef voor de site ICT-nieuws een artikel over mindmapping in het onderwijs. In zijn artikel geeft hij een duidelijke uitleg over het didactisch doel van mindmapping. De theorie van mindmapping is voor een belangrijk deel gebaseerd op de ideeën van de Amerikaanse onderwijspsycholoog David Ausubel. Volgens zijn theorie van ‘voorbewust leren’ weten we altijd al iets over een nieuw kennisgebied. Een mindmap helpt om wat leerlingen al weten over een onderwerp in kaart te brengen. Dit kan kennis zijn, maar ook ervaringen. Het is niet moeilijk voor te stellen dat leerlingen de informatie die ze zelf hebben geconstrueerd beter kunnen begrijpen en onthouden. Dat komt omdat de informatie op deze manier veel betekenisvoller is dan een rijtje definities en formules die ze krijgen voorgelegd.
Dat mindmapping helpt bij het beter begrijpen en onthouden van informatie blijkt ook uit het webdossier van Onderwijsweb. In dit uitgebreide dossier zijn veel voorbeelden van mindmaps voor verschillende leertaken te vinden.
Maar de effectiviteit van mindmaps is ook nog op een andere manier te verklaren. Mindmaps activeren namelijk zowel de linker- als rechthersenhelft, omdat zowel tekst als beeldinformatie (zoals pijlen, kleur) wordt opgeslagen. Hierdoor is de informatie beter weer terug te halen. Dit is de boodschap van het boek “Leer als een speer” van Jan-Willem van den Brandhof. Op het Eijkhagencollege in Landgraaf wordt gewerkt met de theorie uit dit boek. “We gebruiken mindmaps voor alle vakken”, vertelt docent Theo Wismans. “Mijn collega voor biologie gebruikt mindmaps om een compleet hoofdstuk uit te werken. Ik gebruik mindmaps als verwerkingsopdracht in mijn lessen levensbeschouwing en gelukskunde. Bijvoorbeeld om een film of een tekst te analyseren. De leerlingen schrijven drie trefwoorden op die volgens hen de film of tekst het beste samenvatten. Het belangrijkste woord onderstrepen ze. Die woorden komen op het bord. Zo kun je een mindmap voor de hele klas maken”. Dit is een manier om mindmapping in te zetten voor creatief denken. Het helpt leerlingen om verbanden te zoeken en verder te denken.
Mindmapping hoeft niet meer op papier. Er zijn inmiddels ook veel softwareprogramma’s beschikbaar om mindmaps mee te maken. Joop van Schie geeft in zijn artikel een uitgebreide uitleg én een vergelijking van de verschillende programma’s.
Ook in de lesideeën op deze site (gebruik van video in de klas en gelukskunde) wordt mindmapping – zijdelings – genoemd. We zijn benieuwd naar tips en lesideeën van docenten.
