Het New Media Consortium (NMC) publiceerde begin oktober het Horizon Report Europe: 2014 Schools Edition. In het rapport worden zes trends, zes uitdagingen én zes belangrijke ontwikkelen op het gebied van onderwijstechnologie voor scholen in EU-lidstaten besproken. In dit artikel zes belangrijke technologische ontwikkelingen die volgens het rapport binnen een jaar, over twee tot drie jaar en pas over een vier tot vijf jaar mainstream zullen worden in het onderwijs.
Binnen een jaar
De cloud
Cloud computing ondersteunt niet alleen digitalisering door de opslag van bestanden. Door met een cloud te werken, bevorder je de onderlinge samenwerking: iedere leerling heeft toegang tot dezelfde bestanden waarin vaak ook tegelijkertijd kan worden gewerkt. Het aantal beschikbare platforms en applicaties is ondertussen dusdanig groot dat er maar weinig Europese scholen en leerlingen zijn die géén gebruik maken van een cloud. Zo maken veel scholen voor het delen van en samenwerken in documenten gebruik van Google Apps, waaronder Gmail of Drive. Of het leren nou thuis, op school of onderweg plaatsvindt: bijna alle leerlingen maken voor het delen van documenten gebruik van cloud-services. Wel zijn er zorgen met betrekking tot de privacy en gegevensbescherming van – veelal gratis te gebruiken – cloud-diensten. Voldoen ze wel aan de normen en eisen voor scholen en studenten? Private, speciaal op het onderwijs gerichte cloud-diensten kunnen uitkomst bieden.
Tablets
Tablets zijn ideale instrumenten om mee op internet te speuren, om video’s en presentaties te bekijken en om te werken met educatieve apps. In vergelijking tot andere digitale leermiddelen is de tablet een betaalbare oplossing en het device is dan ook al redelijk geïntegreerd in het onderwijs. Toch is het werken met tablets niet zaligmakend. Het toetsenbord is niet erg praktisch. Daardoor zijn activiteiten met betrekking tot de co-creatie en co-constructie van kennis enigszins ontmoedigend: Leerlingen gebruiken daar liever een ander device voor. De beschikbaarheid – gratis, of tegen een geringe vergoeding – van (educatieve) apps is de meest handige functie van de tablet. Zowel de iTunes Store als het Google Play-platform puilen uit van de educatieve apps die de lessen op aantrekkelijke wijze kunnen ondersteunen. Om de potentie van de tablet als leermiddel maximaal te benutten, moeten docenten weten hoe ze het device kunnen inzetten bij hybride leervormen: doorlopende ondersteuning en training – zowel vanuit de opleiding als de werkgever – is daarbij van essentieel belang.
Over twee tot drie jaar
Games en gamification
In het onderwijs bieden games en gamification op verschillende vlakken meerwaarde. Effectief ontworpen (educatieve) games bevorderen de betrokkenheid, creativiteit en productiviteit van de leerling. Ook stimuleert gaming het authentieke leerproces. Het helpt leerlingen bij de ontwikkeling van sociale en intellectuele vaardigheden. Ook gamification, het gebruik van spelmechanismen en -elementen bij leeractiviteiten, ontplooit en ondersteunt de ontwikkeling van nieuwe vaardigheden: onder andere door opdrachten te veranderen in spannende uitdagingen en leerlingen te belonen voor hun toewijding en efficiëntie. Badges fungeren daarbij vaak als beloningssysteem. Op die manier delen leerlingen hun resultaten vol trots met de buitenwereld. Bijvoorbeeld op hun online-profiel of in het leerlingvolgsysteem. Uit onderzoek blijkt dat het succes van games en gamification in het onderwijs valt of staat met een juiste balans tussen extrinsieke- en intrinsieke motivatiefactoren.
Mobile learning
Mobiel leren: zowel binnen als buiten de muren van de school, niet gebonden aan een vaste tijd of plaats en mét behulp van een mobiel device. Steeds meer Europese scholen maken er gebruik van. Veelal in de vorm van een 1:1-initiatief: een programma waarbij iedere leerling is voorzien van een mobiel device, doorgaans een tablet of laptop, om zowel thuis als op school te gebruiken. Een flexibel kader – bestaande uit duidelijke doelstellingen, richtlijnen en instrumenten – creëert een solide basis voor het gebruik van dergelijke technologie in het onderwijs. De ontwikkelingen op het gebied van mobiel leren zijn in volle gang. Naast het delen van onderzoek en best-practices, is een divers en solide netwerk van uit scholen, docenten, uitgeverijen en overheden nodig voor brede implementatie van mobiel leren in het onderwijs.
Over vier tot vijf jaar
Gepersonaliseerd leren
Gepersonaliseerd leren omvat ontwikkelingen op het gebied van persoonlijke leeromgevingen, leernetwerken en adaptieve leersystemen. In deze ontwikkelingen zijn twee richtingen te onderscheiden. De eerste is georganiseerd door en voor de leerling. Denk daarbij aan de selectie (educatieve-) apps die hij op zijn tablet heeft staan en welke sociale media en software hij gebruikt om met klasgenoten te communiceren. Aan de andere kant zijn er vanuit scholen en andere onderwijsinstellingen ontwikkelingen gaande op het gebied van adaptief leren. Deze leervorm – waar interventiegerichte systeemintelligentie en -data de basis van het leerproces vormen – staat in Europa nog in de kinderschoenen. Door de lesstof flexibel en uiterst gepersonaliseerd aan te bieden, wordt het leerproces zo effectief en efficiënt mogelijk. Bij een adaptieve leervorm verschuift de rol van de docent enigszins naar die van coach of mentor. Die begeleiding is essentieel voor een geslaagd leerproces. De ontwikkelingen op dit gebied zijn in volle gang. Toch is er nog veel onduidelijk over de manier waarop je dergelijke leerprocessen het beste kunt meten en toetsen. Over een aantal jaar zal daar meer (en eenduidig) duidelijkheid over zijn, waarna het adaptieve leren een vlucht neemt in Europa.
Virtuele labs
Virtuele laboratoria en laboratoria op afstand zijn een reactie op de toenemende behoefte op het creëren van authentieke leerervaringen in het onderwijs. In een virtueel laboratorium voert de leerling in een interactieve leeromgeving experimenten uit met behulp van simulatieapparatuur. In een laboratorium op afstand kunnen leerlingen met behulp van op afstand bedienbare laboratoriumapparatuur via het internet proeven doen in een echt laboratorium op afstand. Het online component biedt in beide gevallen de mogelijkheid om de gevolgen van bepaalde handelingen in te zien en waar nodig is er flexibiliteit om experimenten opnieuw te doen. Naast deze flexibiliteit zijn er nog een aantal andere pedagogische voordelen. Het is ontzettend veilig en leerlingen kunnen zowel binnen als buiten school experimenten uitvoeren. Ook is er minder druk op leerlingen om alles in één keer goed te moeten doen, omdat herhaling van de proef simpeler is. Door te leren wat niet werkt kunnen leerlingen hun proces aanpassen om betere resultaten te boeken. De ontwikkelingen op dit gebied zijn in volle gang maar het duurt nog een aantal jaar voordat deze laboratoria breed beschikbaar en inzetbaar zijn.
Denk jij dat dit Horizon-rapport een goede weergave geeft van de ontwikkelingen in het Nederlandse onderwijs? Of denk je dat wij er als land toch net iets anders voor staan? Laat een reactie achter via onderstaand reactieformulier.
