lLeerlingen presteren beter als ze goed in hun vel zitten. Als je vanuit een positieve benadering naar gedrag kijkt, ontstaat er een prettig klas- en schoolklimaat. Focus je in de klas daarom niet te veel op gedragsproblemen, maar leg juist de nadruk op sociaal wenselijk gedrag. In dit artikel lees je hoe je dat kunt doen.
Als je van de klas een positieve leeromgeving maakt, zorg je ervoor dat leerlingen zich veilig voelen in de groep. Om die reden is het belangrijk om altijd met een positieve blik naar hun ontwikkeling en ontwikkelingsmogelijkheden te kijken (Bakx & Rohaan, 2016). Uit onderzoek blijkt dat een positieve houding van de leerkracht leidt tot pro-sociaal gedrag in de klas. Het veilige klimaat dat daardoor ontstaat, zorgt ervoor dat iedere leerling optimaal presteert. Sociaal gedrag kun je op verschillende manieren stimuleren. We zetten vijf tips voor je op een rijtje:
1. Wees een voorbeeld voor je leerlingen
Positieve interacties tussen leerkracht en leerling dragen bij aan de ontwikkeling van de sociale vaardigheden van de leerling. Toon als leerkracht daarom altijd interesse en warmte. Luister serieus naar wat leerlingen te zeggen hebben. Beloon positief gedrag met effectieve complimenten en probeer bij ongewenst gedrag alleen non-verbale signalen te geven. Negatieve reacties kunnen het ongewenste gedrag versterken.
2. Ondersteun de omgang van leerlingen onderling
Ondersteun leerlingen bij het aangaan en opbouwen van positieve relaties met klasgenoten. Laat het in de klas oefenen met samenwerken; zo leren om te luisteren, om aanwijzingen op te volgen, om begrip te tonen en hoe conflicten op te lossen. Een tip is het onderwijsprogramma Leefstijl. Hiermee werk je aan sociaal gedrag, onder meer door te oefenen met sociaal-emotionele vaardigheden. Ook burgerschapsonderwijs speelt hierbij een rol.
3. Zorg voor positief klassenmanagement
Positief klassenmanagement biedt leerlingen de ruimte om zichzelf te zijn. Zo ontwikkelen ze zelfvertrouwen en presteren ze beter (Heijst, 2012). Door de inrichting van de leeromgeving, de klas en de school kunnen leerkrachten sociaal gedrag uitlokken. (Onderwijsraad, 2010) Denk daarbij aan aantrekkelijke lessen, maar ook aan het maken van een goede tafelopstelling. Maak samen met de leerlingen afspraken over hoe jullie met elkaar willen omgaan en vergeet daarbij niet om de gedragsregels positief te formuleren. Met het programma Taakspel leren kinderen in groep 4 t/m 8 zich spelenderwijs beter te houden aan klassenregels en werken ze daarnaast aan sociaal gedrag.
4. Werk samen met ouders
Verschillende onderzoeken tonen aan dat het welbevinden en de leerprestaties van de leerling toeneemt als zijn of haar ouders betrokken zijn bij het leerproces. Communiceer daarom met ouders over wat de school van hen verwacht, of organiseer eens een ouderavond over thema’s als positief gedrag en veiligheid. Kortom: laat ouders meedenken en -praten. Vergeet ook niet om duidelijk te maken bij wie ze terecht kunnen als zij – via hun kind – horen over onveilige situaties, zoals pesten of ander onwenselijk gedrag in de klas of op school.
5. Schoolbrede aanpak
Het is makkelijker om sociaal gedrag te stimuleren als alle betrokkenen dezelfde verwachtingen hebben en dezelfde afspraken en idealen rond gedrag uitdragen en nastreven. Denk daarom samen na over een schoolbrede visie. In de online reader ‘Vorm geven aan sociale veiligheid’ van Stichting School & Veiligheid lees hier meer over. Hoe werken jullie de gedragsregels uit? En hoe gaan jullie om met pestgedrag? Zorg ervoor dat je als team eenduidig bent over deze zaken. Want sociaal gedrag kun je aanleren, net als rekenen en taal.
Meer lezen over een positief klassenklimaat? Lees dan het eerder op OVM verschenen artikel ‘Een goed begin: orde in de klas’.
Hoe zorg jij voor een positief klas- en schoolklimaat? En hoe stimuleer jij sociaal gedrag? Laat een reactie achter via onderstaand reactieformulier.
