Het New Media Consortium (NMC) publiceerde begin oktober het Horizon Report Europe: 2014 Schools Edition. In het rapport worden zes trends, zes uitdagingen én zes belangrijke ontwikkelen op het gebied van onderwijstechnologie voor scholen in EU-lidstaten besproken. In dit artikel de zes uitdagingen die volgens het rapport op te lossen, moeilijk én nog ontzettend moeilijk zijn om aan te gaan.
Op te lossen uitdagingen
Integratie ICT in docentenopleiding en -training
In een aantal Europese landen wordt hard gewerkt om docentenopleidingen en trainingen te optimaliseren op dit vlak. Hoewel ICT-vaardigheden van groot belang worden geacht, is het op veel docentenopleidingen nog geen verplicht onderdeel van het lesprogramma. De focus ligt te veel op het leren omgaan met software, terwijl die volgens het rapport zou moeten liggen op hoe ICT geïntegreerd kan worden als meerwaarde voor het leerproces. Het gebrek aan verplichte opleiding op het gebied van ICT, onvoldoende ICT-apparatuur en een gebrek aan competenties en pedagogische modellen zijn obstakels bij dit proces. Maar ook onduidelijke doelstellingen voor het gebruik van ICT of geen onderlinge consensus over deze leerdoelen. Professionele leergemeenschappen – waarbij docenten schoolbreed en permanent ondersteuning krijgen – zijn volgens het rapport de sleutel om deze uitdaging aan te gaan.
ICT-bekwaamheid van leerlingen
Het niveau van digitale competenties van Europese leerlingen is in veel gevallen nog onvoldoende. Met name op de vlakken van kritische- en participerende geletterdheid; wanneer leerlingen interactie hebben met en reageren op digitale content. Veel Europese landen hebben de afgelopen tien jaar competenties met betrekking tot de ICT-bekwaamheid van leerlingen vastgesteld. Door voortgaande technologische ontwikkelingen is er een continue behoefte om sommige competenties bij de stellen. Gelukkig is er op dit vlak ontzettend veel informatie beschikbaar: zowel op beleidsniveau als voor de lespraktijk. Uit onderzoek blijkt dat de ICT-competenties van docenten samenhangen met de vaardigheden van leerlingen. Om die reden vormen docentenopleidingen en trainingen de kern van betere ICT-bekwaamheid van leerlingen.
Moeilijke uitdagingen
Blended learning: formeel en informeel leren
De experts zijn het erover eens dat de juiste mix van formeel en informeel leren zorgt voor een dynamische leeromgeving. Een omgeving waar leerlingen experimenteren. Waar ze worden gestimuleerd om nieuwsgierig en creatief te zijn. In het beste geval cultiveert een dergelijke aanpak een leerproces dat tot ver na de schoolcarrière strekt. Een moeilijke uitdaging, mede doordat informeel leren doorgaans buiten de muren van het klaslokaal plaatsvindt. Een aantal experts stellen dan ook dat deze vaardigheden moeten worden geïdentificeerd en geëxploiteerd als kerncompetenties om deze vorm van leren in het huidige onderwijs te kunnen integreren. Op dat vlak wordt momenteel veel werk verricht, maar we zijn er nog niet. De EU-raad heeft onlangs in een officiële aanbeveling aangegeven dat in 2018 alle lidstaten maatregelen moeten hebben genomen om blended learning te valideren en integreren. De ontwikkeling van raamwerken voor toetsing is daarbij van essentieel belang. Alleen zo beschikken scholen en docenten over criteria om informele leerervaringen te meten.
Authentieke leerervaringen creëren
Authentiek leren is een belangrijke pedagogische strategie om de betrokkenheid van leerlingen te vergroten. Door een verband te leggen tussen wat ze op school leren en wat er in de buitenwereld gaande is bereid je leerlingen voor op hun toekomst. Authentiek leren richt zich voornamelijk op echte (complexe) problemen en oplossingen. Bijvoorbeeld door middel van rollenspellen, probleemoplossende activiteiten, case studies of de deelname aan virtuele communities. De eerste inspanningen op dit gebied zijn in volle gang. Zo zijn meer schoolleiders en docenten op zoek naar manieren om op hun school een zogeheten makerspace te creëren. Toch moet er – met name op het gebied van evaluatie van deze methoden – nog heel wat gebeuren. Ook hebben nog maar weinig scholen hechte banden met bedrijven, organisaties en instellingen in de regio om dergelijke leerervaringen mede te faciliteren. Daarnaast beschikken docenten nog onvoldoende over vaardigheden om authentieke leermethoden toe te passen. Docenten zullen volgens het rapport dan ook structurele ondersteuning moeten krijgen bij het actualiseren van hun pedagogische methoden en lesmateriaal.
‘Wicked challenges’
Integratie complex denken/complexe communicatie
De huidige samenleving vereist – in het verlengde van innovaties als het semantische web, big data en datavisualisatie – in toenemende mate de vaardigheid om complexe systemen te begrijpen. Om er op zo’n manier over na te denken dat je elementen uit dergelijke innovaties zelf kunt toepassen. Daarbij gaat het niet alleen om ‘complex denken’: ook om complexe communicatievaardigheden. Om leerlingen voor te bereiden op hun toekomst dienen deze ontwikkelingen een plek in het huidige onderwijs te krijgen. Op dit moment is dat nog niet het geval. Ontwikkelingen zoals het verplicht stellen van programmeren – zoals in Groot-Brittannië en Estland het geval is – zorgen wel voor verandering in de goede richting. Ook zijn er zichzelf bewezen programma’s beschikbaar om docenten te ondersteunen bij dit proces. Een voorbeeld daarvan is Promoting Social Skills amongst Students (PSS). Dit project resulteerde in een gids met 60 lesideeën om door middel van spelletjes, discussies en groepsopdrachten de sociale intelligentie van leerlingen vanaf 14 jaar te bevorderen.
Leerlingen als medeontwerpers van het leerproces
Als leerlingen de tools en verantwoordelijkheid in handen krijgen om het eigen leerproces vorm te geven, worden ze nieuwsgieriger en raken ze meer betrokken bij hun eigen leerproces. Door de integratie van het internet als leermiddel, verschuift de rol van de docent meer en meer naar die van mentor en coach in het leerproces. De mogelijkheden om het leerproces deels door leerlingen te laten bepalen zijn er. De uitdaging zit ‘m in hoe dat proces op verschillende vlakken dient te worden ontwikkeld. Inzicht in de implicaties van dit proces is nodig om deze uitdaging beter te adresseren. Want hoe beoordelen we dergelijk lesmateriaal op kwaliteit? En wordt dit lesmateriaal niet te veel ontwikkeld vanuit het ‘lerende’ perspectief van de leerling? Op dit moment is het onderzoek op dit gebied in een premature fase. Docenten die leerlingen medeverantwoordelijk maken voor het lesmateriaal en hun ervaringen ook delen, zijn goede praktijkvoorbeelden van dit ontwikkelingsproces.
Verder lezen? In het onderzoeksrapport worden per onderwerp een aantal links naar gerelateerde artikelen en publicaties vermeld. Deze vind je met betrekking tot bovenstaande uitdagingen op de pagina’s 25, 27, 29, 31, 33, 35.
Vind jij dat dit Horizon-rapport een goede weergave geeft van de uitdagingen in het Nederlandse onderwijs? Of denk je dat wij er als land toch net iets anders voor staan? Laat een reactie achter via onderstaand reactieformulier.
