De Verenigde Staten zijn het toneel van een van de grootste protesten sinds de dood van Martin Luther King in 1968. De overeenkomsten zijn de oververtegenwoordiging van zwarte Amerikanen in de statistieken van politiegeweld en de grote sociale (raciale) ongelijkheid. De aanleiding van dergelijke rellen is vaak te vinden in de dood van een arrestant – de voorbeelden van rellen eindeloos. Maar waarom is nu juist de dood van George Floyd de aanleiding van massaprotesten wereldwijd? In meerdere steden in Nederland zijn de afgelopen week massaprotesten geweest – tot in de duizenden. De Amsterdamse burgemeester Femke Halsema kwam er even door in zwaar weer. Het is immers ook nog coronatijd. Dat er ondanks deze pandemie zoveel mensen komen opdagen laat duidelijk zien dat ook in Nederland onvrede sluimert. Elk land kent zijn problemen met racisme: politiegeweld in het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk, de zwartepietendiscussie en de toeslagenaffaire in Nederland.
Wit privilege
Met de demonstraties van afgelopen week werd in Nederland ook pijnlijk duidelijk dat het debat over (systematisch) racisme in Nederland nog in de kinderschoenen staat. Ging het in de eerste paar dagen na het Damprotest vooral over het functioneren van Femke Halsema, pas later in de week zag men een premier schoorvoetend toegeven dat er ’systemische problemen’ rond racisme bestaan in Nederland. Veel Nederlanders hebben in afgelopen weken kennisgemaakt met nieuwe termen. Wit privilege bijvoorbeeld: ‘mensen met een witte huidskleur hebben een betere uitgangspositie om hun doelen te behalen’. Maar ook de defensieve reacties van witte mensen als racisme ter sprake wordt gebracht heeft een naam: witte kwetsbaarheid. De website withuiswerk.nl toont een bloemlezing voor (witte) mensen die zich willen verdiepen in racisme in Nederland. Het credo wat overal doorklinkt is: het begint met luisteren en leren.
Activisme
Naast demonstraties in meerdere steden in Nederland zijn er op meerdere plekken petities gestart om zwarte piet te verbieden. Er worden gebouwen en standbeelden met een koloniaal verleden beklad en besmeurt. In de België werd Leopold II van zijn sokkel getrokken, in de Verenigde Staten vindt er een ware beeldenstorm plaats: overal worden beelden van Confederatiegeneraals en Christoffel Columbus omvergetrokken. Op het sociale medium Instagram gingen op Blackout Tuesday zwarte vierkantjes viral. Opvallend is het aandeel van jongeren in de protesten wereldwijd. Publicist en socioloog Shervin Nekuee duidt dit verschijnsel in de Volkskrant: “Jongeren mogen minder actief zijn in politieke partijen, ze zijn het des te meer in sociale bewegingen. En ze zijn zich wel degelijk politiek bewust. […] De jongeren die nu de straat op gaan, willen echt verandering; een nieuw sociaal contract.”
Denk jij dat de dood van George Floyd een keerpunt is – ook in Nederland? En hebben we eigenlijk dezelfde problemen als in de VS of is het hier beter gesteld met racisme? En hoe lossen we dat eigenlijk op? Is een nieuw sociaal contract de oplossing? Wat denk jij?
