Wat is de overeenkomst tussen een leerkracht en het coronavirus? Ze proberen je allebei iets duidelijk te maken. Gelukkig doet de een dat iets subtieler dan de ander, maar ik denk dat we naar allebei goed moeten luisteren. Wat het coronavirus tegen iedereen zegt is: doe voorzichtig met de aarde. Die les komt voor mij uit onverwachte hoek en daarom wil ik hem graag doorgeven.
Pas las ik weer een artikel over de geringe aandacht die het onderwerp duurzaamheid op de meeste basisscholen krijgt. Scholen zijn grotendeels vrij in de invulling van de leerdoelen. Gemiddeld krijgt een kind hooguit één uur les over onderwerpen als klimaatverandering, plasticsoep en biodiversiteit. Dat is dus inclusief de lessen van de leerkrachten die vol vuur project na project opzetten om hier aandacht aan te besteden.
Voor veel scholen is duurzaamheid niet meer dan een vakje dat ze af moeten vinken. ‘We moeten iets aan duurzaamheid doen,’ hoor je zuchten in de lerarenkamer. Een maand later is de klas gevuld met ‘kunstwerken’ van plastic afval en is dit thema ook weer klaar. Plasticsoep: belangrijk onderwerp, maar zo is het toch een beetje alsof je iets aan seksuele voorlichting moet doen en het alleen maar over zoenen hebt. Ik snap het wel: een schildpad met een rietje in zijn neus is een stuk beeldender dan een grafiek met CO2-metingen. Maar klimaatverandering is een veel urgenter en groter probleem. Nu ben ik maar een eenvoudige kinderboekenschrijver, maar ik heb al veel over duurzaamheid geschreven. En daarvoor heb ik heel wat artikelen en boeken gelezen en wetenschappers gesproken. Een van die wetenschappers, een oceanoloog nota bene, verwoordde het duidelijk: voor plasticsoep is het tien voor twaalf, voor klimaatverandering 1 minuut voor twaalf. Aan virussen deden we toen nog niet.
Maar virusuitbraken, weet ik sinds kort, zijn een soort alarm van de natuur. Ze ontstaan op plaatsen waar mensen en dieren te dicht bij elkaar komen: op plekken waar ontbossing plaatsvindt, waar vlees van exotische dieren wordt gegeten en waar megastallen worden gebouwd. Ver van het bed van je leerlingen? Niet echt. De bossen maken plaats voor soja, oliepalmen en mijnen. De soja is voor veevoer voor onze koeien, kippen en varkens. De palmolie gaat in onze shampoo, chocolade en chips. En uit de mijnen komen metalen die nodig zijn voor telefoons en Playstations. Wat een weelde aan aanknopingspunten om kinderen de samenhang tussen ons gedrag en de gezondheid van onze planeet bij te brengen. Duurzaamheidslessen dus. Daar kun je bovendien zo veel aardrijkskunde, natuur en burgerschap in stoppen, dat je daarnaast alleen nog taal en rekenen nodig hebt. En seksuele voorlichting natuurlijk.
