Wie ben je? Wat vind je belangrijk? En waar krijg je energie van? Op school doe je veel kennis op, maar voor het opdoen van zelfkennis is in de klas vaak weinig ruimte. Onterecht, vinden heel wat docenten. Is het tijd voor persoonlijke ontwikkeling als vak?
Het idee om persoonlijke ontwikkeling in het onderwijs te integreren komt niet uit de lucht gevallen. Zo hebben steeds meer jongeren te maken met stressklachten. Ook het aantal studenten met burn-outklachten groeide de afgelopen jaren explosief. Een vak als persoonlijke ontwikkeling biedt leerlingen de kans om te werken aan een meer realistisch zelfbeeld en realistische verwachtingen van zichzelf en van anderen.
Waarom persoonlijke ontwikkeling
Aandacht voor persoonlijke ontwikkeling zorgt voor zelfbewuste jongeren die sterk in hun schoenen staan en weerbaard zijn. Het komt hun mentale gezondheid ten goede en helpt op latere leeftijd stress- en burn-outklachten voorkomen. Veel scholen bieden nu al faalangsttrainingen. Echter is dit niet de ideale oplossing, omdat leerlingen hierbij vaak apart worden genomen. Dit geeft het signaal dat het niet normaal is en er niet klassikaal over mag worden gesproken, zegt Femke Kamps – auteur van het boek Fuck the Quarterlife Crisis.
Link met leerprestaties
Waar bij een persoonlijk ontwikkelplan competenties centraal staan en ter bewijs een portfolio wordt aangelegd, is het doel van persoonlijke ontwikkeling dat leerlingen zichzelf beter leren kennen en waarderen. Dat is een dynamisch proces, dus hoe meet je dat? Kortom, is de school hiervoor wel de juiste plek?
Volgens het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) verbeteren een flinke dosis zelfvertrouwen en een positief-realistisch zelfbeeld de schoolprestaties van leerlingen. Tegelijkertijd leiden goede leerprestaties ook tot zelfkennis. Conclusie: het is een wisselwerking, dus het onderwijs kan het beste aandacht besteden aan allebei. In dat opzicht is er dus zeker ruimte voor persoonlijke ontwikkeling in de klas.
In de klas?
Er zijn scholen die al ruimte hebben vrijgemaakt voor persoonlijke ontwikkeling in het curriculum, zoals Het Edith Stein College in Den Haag. Persoonlijke vorming (PV) wordt gegeven als apart vak, maar er is een verbinding met andere vakken als studievaardigheden en drama. Het doel van PV is dat leerlingen zichzelf leren kennen en waarderen, maar ook dat leerlingen verantwoordelijkheid nemen voor zichzelf en voor anderen. Juist die focus op de relatie met de ander, zorgt voor verschil met identiteitsontwikkeling, zegt Anita Bruin-Raven die een boek schreef over persoonsvorming op het vo en hoe je hier als docent vorm aan kunt geven.
Zo stimuleer je persoonlijke ontwikkeling
Ook als er op jouw school geen speciaal vak is, zijn er verschillende manieren waarop je als leraar de persoonlijke ontwikkeling van leerlingen kunt stimuleren. Door aan te sturen op reflectieve exploratie en leerlingen te laten reflecteren op hun eigen persoonsvorming bijvoorbeeld. Dit helpt leerlingen hun eigen gedachten en gevoelens te begrijpen. Omdat het vak persoonlijke ontwikkeling geen beoordeling kent, is het succes ervan afhankelijk van de intrinsieke motivatie van de leerling. De aanpak van de docent is daarom heel belangrijk. Het is een uitdaging om leerlingen te motiveren, het proces te begeleiden én daarnaast juist niet te sturen naar zogenaamd ‘goede’ persoonlijke ontwikkeling.
Is de school volgens jou de aangewezen plek voor persoonlijke ontwikkeling? Laat een reactie achter via onderstaand reactieformulier.
