Er zijn veel scholen die géén last hebben van het lerarentekort. Leraren willen héél graag op die scholen werken en Klassewerkplek heeft ze gevonden. Wat die scholen met elkaar gemeen hebben is dat ze leraren zien als professionals die je vooral de ruimte moet geven. Maar hoe geven schoolleiders richting aan zo’n organisatie met zelfsturende professionals?
WAT IS KLASSEWERKPLEK?
Klassewerkplek is een onderzoek dat wil bijdragen aan een oplossing voor het lerarentekort, door voorbeeldscholen aan te dragen waar het voor leerkrachten ideaal is om te werken. Op die scholen zou de uitstroom van leerkrachten minimaal moeten zijn. De belofte van Klassewerkplek is om deze scholen te ondersteunen met de werving, mochten ze toch vacatures hebben. En wat blijkt: Klassewerkplekken hebben niet tot nauwelijks vacatures. Zijn zij immuun voor de problemen van het lerarentekort? Wellicht. In ieder geval past het goed bij de slogan van Klassewerkplek. Want een Klassewerkplek, dat is een school waar leerlingen overgaan, en leerkrachten blijven zitten.
Schoolleiders Berenike Vossebeld, Angèl Chen, Mirjam van Ree en Manja Lubberhuizen deden allemaal om een andere reden mee met het onderzoek van Klassewerkplek. Hun basisscholen scoren, volgens de leraren, hoog op ‘werkgeluk’. Een goede reden voor een groepsinterview. Wat hebben zij gemeenschappelijk?
Geef ruimte
Over één ding zijn ze het meteen eens. Het is belangrijk dat je weet wat de leerkrachten motiveert. Berenike: ‘Je gaat in gesprek met leraren over hun passies en interesses, en aan welke schoolontwikkeling ze vorm willen geven. De ruimte die je geeft moet wel aansluiten bij de ontwikkelwens van de leraar’.
Geef verantwoordelijkheid
Daarnaast zorg je voor manieren waarop iedereen kan meedenken. Organiseer de ruimte om bij elkaar te kijken, om met elkaar te delen. Angèl maakt duidelijk dat je als schoolleider heldere doelen moet stellen, kort en krachtig geformuleerd: ‘Waar staan we en waar willen we naartoe. Door de verantwoordelijkheid lager in de organisatie te leggen, ontstaat er draagvlak. Zet leraren in hun kracht en geef vertrouwen, met ruimte en tijd voor het proces’.
Werk met duidelijke doelen
Wie de doelen opstelt, maakt de schoolleiders niet uit. Mirjam vertelt dat ze daar vroeger veel werk van maakte, het vertalen van de bestuursplannen naar schoolplannen. Nu doen de leerkrachten dat zelf. De plannen hebben daardoor veel meer draagvlak, ‘en de doelen zijn precies zoals ik ze zou hebben gedefinieerd’, zegt Mirjam. Manja vult nog aan dat het verstandig is om het aantal doelen te beperken: ‘Houd het bij maximaal vier doelen, geen ellenlange plannen. Als schoolleider houd je het langetermijndoel voor ogen, de leraren kunnen dat heel goed vertalen naar jaarplannen. Als je die kort en bondig weet te houden, heb je een goed stuurinstrument’.
Deel je overwegingen
De schoolleiders kijken daarbij ook nadrukkelijk naar hun eigen rol. Mirjam heeft het over de rol van de schoolleider als voorbeeld: ‘Er is aangetoond dat met de jaren leraren steeds meer het gedrag van de schoolleider overnemen. Daar moet je je bewust van zijn’. Berenike vult aan: ‘Dat voorbeeldgedrag gaat ook over openheid. Blijf als schoolleider je gedachten delen, over financiën, verwachtingen uit het bestuur, etc. Als leraar wilde ik dat zelf heel graag, want alleen dan kun je meewerken aan de doelen van een school’.
Leerkrachten zijn professionals
Uiteindelijk gaat het om loslaten, vertrouwen geven en waardering tonen. Berenike vat het mooi samen: ‘Bijna iedereen die de PABO heeft gedaan, wil lesgeven en kinderen helpen zich te ontwikkelen om mooie mensen te worden. Beschouw je leerkrachten daarom als professionals. Als je mensen vertrouwen geeft, dan hebben ze veel mogelijkheden en kunnen ze heel veel’. Angèl onderschrijft het belang van waardering: ‘Geef vertrouwen en waardering, wat ze ook proberen. Waarderen stimuleert leren, creativiteit en lef’.
Lees ook deel I en II uit deze reeks: Lessen uit coronatijd: lerarentekort nu extra lastig en Schoolleider: geef ruimte en vertrouw op je leraren.
In het volgende en laatste artikel gaan de schoolleiders in op hoe werkgeluk de onderwijskwaliteit beïnvloedt. Dat gelukkige leraren betrokken zijn en dus leraar blijven is duidelijk, maar denk jij dat gelukkige leerkrachten ook bétere leerkrachten zijn? Laat een reactie achter via onderstaand reactieformulier.
