Het intelligentiequotiënt of IQ is één van de meest gangbare maten voor de intelligentie. Het is een score afgeleid van een verzameling gestandaardiseerde tests die zijn ontwikkeld met het doel om de cognitieve vaardigheden van een persoon vast te stellen. Bij kinderen, bij wie de intelligentie nog sterk in ontwikkeling is, gebeurt dat in relatie tot de gemiddelde intelligentie van haar of zijn leeftijdsgroep. De intelligentietest is bijna 100 jaar oud en eigenlijk zijn we alleen maar slimmer geworden. Tenminste, tot vorig jaar.
De gemiddelde score op intelligentietesten stijgt over de jaren zo’n 10 à 20 punten per generatie. James Flynn, een Nieuw-Zeelands psycholoog en professor aan de Otago University in Nieuw Zeeland, was de eerste die naar het fenomeen onderzoek deed en het wordt dan ook het Flynn-effect genoemd. Hij berekende dat wie honderd jaar geleden bij de 5% beste scoorders op een IQ-test hoorde nu onder de 5% slechtste zou vallen.
Zijn wij dan veel slimmer dan onze voorouders? De Australische psycholoog Robert Howard van de University of New South Wales denkt van wel: “Flynn, die zelf denkt dat het stijgend IQ niet betekent dat mensen werkelijk intelligenter zijn geworden, overschat mogelijk de gemiddelde intelligentie van de bevolking in vorige eeuwen en de mate van intelligentie die je nodig hebt om te kunnen functioneren in een agrarische samenleving. Mensen zijn uitstekend genetisch geprogrammeerd voor normale alledaagse vaardigheden, zoals het snel leren van een taal of sociaal gedrag. De nadelen van een lage intelligentie worden misschien alleen duidelijk bij onnatuurlijke bezigheden, zoals leren op school. Toen de auto werd uitgevonden, zeiden sommigen dat maar weinig mensen de intellectuele capaciteiten hadden om ze te leren besturen. Dat soort verhalen hoor je nu nooit meer’, stelt Howard. ‘Er is ook anekdotisch bewijs dat soldaten zich in de Tweede Wereldoorlog veel sneller gevechtstechnieken eigen maakten dan in de Eerste Wereldoorlog.”
We lijken dus ook echt slimmer te worden.
Echter, in sommige delen van de wereld gaat dit niet meer op. Onderzoek gedaan door Flynn in 1980 en herhaald in 2008 toont aan dat het IQ van de gemiddelde Britse tiener gezakt is met 2 punten over die periode. Uit het onderzoek bleek ook dat de bovenste helft van de intelligentie-schaal, een groep die normaal gesproken wordt gedomineerd door tieners uit middenklasse gezinnen, het zelfs nog slechter deed. Gemiddeld ging deze groep er 6 punten op achteruit in vergelijking met de voorgaande generatie. Het Flynn-effect is dus abrupt tot stilstand gekomen.
Professor Flynn zelf wijdt de daling in IQ scores aan een stagnatie of misschien een teruggang van jeugd-cultuur. “Hoewel we de omgeving van kinderen sterk verrijkt hebben, blijken we dit niet te hebben gedaan voor de tieners. Op kinderen tot ongeveer 9 à 10 jaar is het gezin de belangrijkste invloed en we kunnen dus aannemen dat de ouders het op dit vlak erg goed doen in vergelijking met 28 jaar geleden.”
“Echter, als ze die leeftijd gepasseerd zijn worden ze meer autonoom en zullen ze proberen hun omgeving te verrijken door om te gaan met leeftijdgenoten in dezelfde sociale klasse of met dezelfde interesses. Dit wordt dan de dominante invloed in het leven van de tiener.”
“We weten dat deze nieuwe omgeving meer visueel is ingesteld. Computerspellen, sms’en en emailen staan hier boven het lezen van een boek of het voeren van goed gesprek.”
De ontwikkelaar van de test die gebruikt is om de intelligentie te meten, Dr. John Raven, was enigszins verbaasd over de uitslag van de test. “Het IQ kan worden beïnvloed door veel verschillende factoren die te maken hebben met cultuur. Echter, het lijkt erop dat over verschillende culturen deze ontwikkeling hetzelfde zal zijn (het meer visueel ingesteld raken). Zelfs in samenlevingen die geen toegang hebben tot computers en TV.”
Dus we worden dommer?
Misschien is een conclusie hier dat intelligentie zich niet zo makkelijk laat meten? Misschien is er wel helemaal geen uniforme maat om dit te meten? Persoonlijk ben ik het eens met de eerder genoemde Sir Robinson: “Intelligentie is interactief, niet iets statisch maar iets dat je in beweging kan krijgen en bij voorkeur speels… “
