Vier jaar geleden werd ik door Malmberg gevraagd om, als redacteur, een bijdrage te leveren aan de blog Onderwijsvanmorgen.nl. Ik moet u zeggen dat ik daar toen erg blij mee was. Ik was net herstellende van een zware operatie en lag in het ziekenhuis. Het schrijven van artikelen bleek een geweldige therapie. Het leidde mijn aandacht af van mijn ziekte en ik had het gevoel ineens weer in het volle leven te staan. Mijn bijdrage bestond vooral uit artikelen over didactiek in het algemeen die vanuit een wetenschappelijk oogpunt geschreven werden. Nu, precies vier jaar en vele artikelen later, is deze taak volbracht.
De site is springlevend en trekt steeds meer bezoekers. En steeds meer bezoekers gaan met elkaar én met de redacteuren in discussie. Uit eigen ervaring kan ik zeggen dat je ook als redacteur daardoor steeds meer leert. Dit laatste artikel zie ik als een mooie gelegenheid om terug te blikken en vooruit te kijken. Wat is terugblikken gemakkelijk! En wat is vooruit kijken moeilijk! We zijn evolutionair gezien nu eenmaal gericht op het nu en de korte termijn. Banken spinnen daar bijvoorbeeld garen bij. We lenen liever, dan dat we sparen. En omdat we bijziend zijn in de tijd, overzien we de terugbetaal termijn niet.
Leerlingen veranderen niet
Van één ding kunnen we zeker zijn: onze leerlingen veranderen niet en ze worden ook niet slimmer. Ook ons IQ groeit niet. Dat is al duizenden jaren niet toegenomen. Als we al groeien in kennis en inzicht, dan doen we dat via onze cultuur. Mensen zijn razend goed in kopieergedrag. We zijn sterk in het leren van anderen. We mogen dan als soort niet slimmer worden, maar tussen al die miljoenen mensen bevinden zich intelligente individuen die uitblinken in creativiteit. Deze mensen zijn in staat, vaak nieuwe, informatie te koppelen aan hun voorkennis en deze opnieuw te rangschikken, zodat er een origineel idee ontstaat. Dat originele idee kopiëren we vervolgens graag.
Onderwijs vanaf 2012: Breinleren
Vanaf heden zal op scholen steeds meer gebruik worden gemaakt van de bevindingen uit de breinwetenschappen. Breinleren zal als onderwijsfilosofie zijn intrede moeten doen, te beginnen in brugklassen. Voorzichtig en zorgvuldig! Als we weten dat toets-angst de optimale werking van het werkgeheugen verstoort, waarom werken we daar dan niet aan? Als we dit decennium stap voor stap leren begrijpen waarom emoties de brandstof zijn van het leren (Prof. dr. M. Boekaerts), waarom zorgen we er dan onvoldoende voor dat onze pubers gelukkige pubers zijn? Zodat zij zich ongestoord en gestimuleerd kunnen ontwikkelen naar het IIIe stadium van R. Keagan, 1994.
Dit alles versta ik onder breinleren en vooral: laten we onze kennis en ervaringen met elkaar delen, van elkaar leren en dus ook van elkaar kopiëren. Met een massieve en gecoördineerde inzet halen we het maximale uit onze beperkte middelen. Mogelijk kunnen wij ons onderwijs dan toch passend maken voor iedereen!
Onderwijs vanaf 2022 Meer communicatie – minder talen?
In het artikel over de Ethiek van het zoogdierenbrein hebben we gelezen dat gevoelens van geluk worden opgewekt door hormonale veranderingen in ons limbische systeem, (ook wel zoogdierenbrein), genoemd onder invloed van prikkels uit onze omgeving. Mensen zijn sociale wezens die graag communiceren met medemensen. Niet voor niets trekken sociale media als Facebook en Twitter zo veel volgers. Dit zal niet minder worden.
Maar het liefst nog communiceren mensen in elkaars aanwezigheid. We kunnen dan op twee niveaus communiceren: op digitaal niveau (met woorden) en op analoog niveau (met lichaamstaal). Dit laatste niveau blijkt het zwaarst te wegen. Op dit niveau komen namelijk onze emoties tot uiting. Dit geldt met name voor de moedertaal. Als je bijvoorbeeld een docenten echtpaar ontmoet, waarvan man en vrouw Nederlands als moedertaal hebben en die beiden een doctoraal Engels hebben, dan zul je zien dat zij de voorkeur geven samen in het Nederlands te communiceren. Als ze Engels spreken dan missen ze namelijk de intimiteit van hun moedertaal.
In de nabije toekomst zullen er apps op de markt komen die vlekkeloos en simultaan het gesproken woord zullen vertalen vanuit welke taal dan ook. Dan zal het niet meer nodig zijn duizenden uren te besteden aan het leren van een vreemde taal. Taalonderwijs heet dan communicatie-onderwijs. Wel raad ik aan een tweede moedertaal te verwerven en wel vanaf de leeftijd van 3 jaar. Dat gaat moeiteloos. Zie hiervoor het artikel over moedertaal en vreemde taal.
Beste lezers van Onderwijsvanmorgen.nl; hiermee neem ik afscheid van u. Met heel veel genoegen heb ik de artikelen geschreven. Met plezier heb ik uw reacties gelezen en daar weer op gereageerd. U mag ook op mijn artikelen blijven reageren. Alle kans dat wij elkaar dan weer tegenkomen. Het ga u goed!
Henk Witteman
