“Over twintig jaar vragen we ons af: Wat hebben we onze kinderen aangedaan?” Hersenonderzoeker Manfred Spitzer schuift zijn mening over leren met digitale media niet onder stoelen of banken. Volgens hem dagen we jonge mensen met digitale media onvoldoende uit, waardoor hun hersenen zich minder goed ontwikkelen. Hij is er zelfs van overtuigd dat het gebruik van digitale media kan leiden tot digitale dementie. Moeten we ons echt zorgen maken over het gebruik van digitale technologie in het onderwijs?
Positief effect
Gelukkig staan er tegenover de onheilspellende woorden van Spitzer veel positieve geluiden, want een tijdje terug nog meldden Amerikaanse onderzoekers dat gamen juist goed is voor het brein. Ook verschenen er het afgelopen jaar meerdere rapporten die aantoonden dat inzetvan digitale media het rendement en de aantrekkelijkheid van het onderwijs zeker kunnen vergroten, o.a. “Tieners en sociale media en “Tablets in de klas“). Leerlingen blijken bijvoorbeeld bereid te zijn meer tijd aan leren te besteden, omdat zij het leren met digitale media leuker en makkelijker vinden.
Met behulp van digitale middelen kunnen docenten hun lessen bovendien effectiever inrichten. Leerlingen kunnen thuis veel meer zelf doen. Zo kunnen ze opgenomen lessen thuis bekijken en zijn er apps beschikbaar waarmee ze woordjes of sommetjes kunnen oefenen. Daardoor ontstaat er in de les meer ruimte voor docenten om leerlingen te helpen verbanden te leggen tussen de stof.
Juiste mix
Maar Spitzer heeft wel een punt. Niet alle apps, tools of computerprogramma’s zijn per se een verbetering op de traditionele wijze van leren. Zo heeft onderzoek naar de goniometrie-app Ziggy aangetoond dat er een ‘schijnbeheersingseffect’ kan ontstaan; leerlingen (maar ook docenten!) denken dat ze de lesstof goed beheersen omdat ze goed kunnen werken met een app. Tijdens toetsmomenten, waarbij de app niet beschikbaar is, blijkt dit tegen te vallen.
Onderzoek naar de educatieve app de Rekentuin laat verder zien dat de wijze waarop een app wordt ingezet ook een rol speelt bij het leren. Korte en lange termijn effecten verschillen nogal. Op de korte termijn doet de experimentele groep (die alleen leert met de Rekentuin) het zeer goed, maar op de lange termijn en bij eentonige inzet van de app haalt de controle groep (die zonder de app werkt) hen weer in. Dit suggereert dat er in sommige gevallen gezocht moet worden naar een doseringsmix om de effectiviteit te garanderen.
Win/win
Het is onzin om, zoals Spitzer graag ziet, computers en andere digitale media in het onderwijs compleet te negeren. Onderzoeken tonen aan dat het werken met digitale media leerwinst op kan leveren. Dit neemt niet weg dat we kritisch moeten kijken naar de opbrengst van digitaal lesmateriaal als educatieve apps of tools. Uit het onderzoek naar de goniometrie-app wordt duidelijk dat de kwaliteit van een educatieve app cruciaal is. In dit specifieke geval zou je zelfs kunnen stellen dat de traditionele goniometrieles met papier, potlood en passer de digitale app verslaat.
Om de gewenste win-win situatie te behalen moet er dus gezocht worden naar een balans tussen onderwijzen op de traditionele manier en het ´nieuwe digitale onderwijs´. Belangrijk is om ons te realiseren dat computers, tablets, apps en tools op zichzelf het onderwijs niet beter maken. De enige die dit kan is de docent zelf.
Op welke momenten in de les vind jij digitale media effectief of juist absoluut niet? Kortom, hoe ziet de balans traditioneel/digitaal er in jouw les uit?
