Vier vrouwelijke schooldirecteuren verbaasden zich erover dat er vaak zo negatief wordt gekeken naar leerlingen die verzuimen. Alsof het alleen maar gaat over hun foute gedrag. ‘Wat zou je moeten doen om te zorgen dat jongeren wél naar school komen?’ vroegen zij zich af. Het idee werd geboren om dit samen met leerlingen te bespreken. Wat zou hun advies zijn om scholen aantrekkelijker te maken?
Dit artikel is geschreven door Huub Nelis (oprichter en algemeen directeur van YoungWorks) en verscheen eerder op de blog van YoungWorks
In opdracht van deze directeuren en Bureau Leerplicht in Amsterdam, stelde YoungWorks deze vraag dit voorjaar aan honderden leerlingen van vijf Amsterdamse scholen, met heel verschillende profielen. De leerlingen gaven hun mening in een uitgebreide enquête en bespraken hun ideeën in verschillende klassen. Op 20 maart kwam een aantal van deze leerlingen bij elkaar in de Rode Hoed om de adviezen van de verschillende scholen concreet te maken en ze te presenteren aan een twintigtal schooldirecteuren.
Twee hoofdoorzaken
Volgens leerlingen heeft schoolverzuim in grote lijnen twee oorzaken: oorzaken die bij leerlingen liggen (verslapen, geen zin, liever met vrienden andere dingen doen of problemen thuis) en oorzaken die bij de school liggen (ongemotiveerde docenten, chaotische roosters, saaie lessen). Zij geven scholen een aantal duidelijke tips om verzuim tegen te gaan, zoals een duidelijker absentiesysteem en strengere handhaving, inspirerende docenten die door leerlingen zelf beoordeeld worden of het invoeren van een zelf te kiezen “baaldag”, of een strippenkaart met jaarlijks een tegoed aan spijbeluren, naar keuze te gebruiken.
Functioneel spijbelen
Behalve dat jongeren liever een middagje chillen met vrienden en daarom spijbelen, benoemden ze ook redenen die juist heel erg op school gericht zijn: wegblijven omdat je bang bent voor een toets. Ook maken veel jongeren een afweging hoe ze hun tijd het nuttigst kunnen besteden. Zo zegt Emmy (16 jaar): “Ik spijbel alleen als ik in tijdnood kom voor een toets. Dan kan ik thuis nog wat extra leren.” Bij gym is het minder erg om weg te blijven dan bij wiskunde.
Scholen aantrekkelijker maken
Jongeren hebben veel concrete ideeën om school aantrekkelijker te maken. Blokuren vinden veel leerlingen te lang duren. Richt blokuren anders in, is hun advies, want we hebben niet zo’n lange aandachtsboog. “Dus meer afwisseling, maar ook meer pauzemomenten op een schooldag; maak bijvoorbeeld na elk uur een pauze van 5 minuten.” Een vmbo-leerling komt met de suggestie om vrije uren in te voegen. “Bijvoorbeeld het eerste uur op maandag. Dan kun je weer wennen aan school en dan is het even rustig. Je kunt dan een toets leren voor het derde uur en als je die al hebt geleerd, kun je even chillen.” Bij veel ideeën zie je dat jongeren behoefte hebben aan een beetje meer lucht en rust gedurende de schooldag.
Daarnaast zijn docenten heel belangrijk voor de sfeer en de motivatie. “Veel leraren komen zo onpersoonlijk over. Alsof ze niets met hun leerlingen te maken willen hebben”, vindt Karim. “Je wilt weten wie zij zijn als persoon.” Een groepje vult daar op aan: “Een enthousiaste leraar laat merken dat hij geïnteresseerd is in leerlingen en laat dingen van zichzelf zien. Als een leraar z’n vak echt heel leuk vindt, kan hij de stof goed overbrengen op de klas.”
Bankjes op het schoolplein
Soms gaat het ook alleen maar om het wegnemen van verleidingen. Volgens twee vriendinnen moeten er meer bankjes komen op hun schoolplein. “Iedereen zoekt in de pauze naar een bankje. Maar er zijn te weinig bankjes op en rond het schoolplein. Dan ga je steeds verder weg op een bankje zitten, maar als het te ver is, wordt de verleiding steeds groter om niet meer terug te komen.”
Geef leerlingen meer verantwoordelijkheden
Micha uit 4 vwo wijst erop dat leerlingen veel meer betrokken kunnen worden bij de problemen die ze veroorzaken. “Ik heb gehoord van een school waar een schoolfeest was waar de leerlingen verantwoordelijk waren voor het toezicht en dat er orde bleef. Het zou ook goed zijn als leerlingen die bijvoorbeeld te laat komen, worden betrokken bij de handhaving, zodat ze ervaren wat het betekent.”
Iedere schooldirecteur die bij de eindpresentatie aanwezig was, mocht alleen maar naar binnen als hij of zij samen met een of meer leerlingen kwam. Aan het eind van de middag bepaalden leerlingen samen met ‘hun’ directeur welke van de genoemde adviezen het beste op hun school kunnen worden ingevoerd. Alle directeuren luisterden welwillend naar de jongeren, maar sommigen hadden er ook wel moeite mee: “Het is er nu wel heel erg op gericht om het leuker te maken voor de leerlingen. Uiteindelijk moeten jullie ook gewoon op tijd komen!”
Leerlingen laten altijd hun mening horen
Sofyan Mbarki, teamleider op het Calvijncollege in Amsterdam-West, pleitte ervoor om vaker met leerlingen in dialoog te gaan. “Medezeggenschap van leerlingen is er altijd, of je het nu organiseert of niet. Als je hun ideeën negeert, laten ze hun mening zien in hun gedrag.” Volgens Mbarki is een deel van het verzuimprobleem en van lastig gedrag op te lossen door eerder de dialoog aan te gaan met leerlingen. “Ik loop soms rond op scholen waar twee werelden lijken te bestaan, die van leerlingen en docenten. Ze komen niet bij elkaar omdat de volwassenen in de school het moeilijk vinden om buiten de lessen echt contact te maken met hun leerlingen.” Het is geen toeval dat bijna alle jongeren als tip gaven dat scholen veel meer moeten praten met leerlingen. “Al is het maar dat een directeur één keer per maand een stuk of zes leerlingen uitnodigt voor een gesprek,” zegt Aïsha. Ze lacht naar de directeur van haar school. “We hebben net afgesproken dat hij dat vanaf nu gaat doen. Hij hoeft ons alleen maar te vragen wat er beter kan. En we weten ook wat goede straffen zijn voor de leerlingen die de regels overtreden. We zijn niet gek, hoor!”
Wat vind jij van de adviezen om scholen aantrekkelijker te maken? En heb je zelf ook nog een goed idee? Laat een reactie achter via onderstaand reactieformulier.
