Toetsen vervullen een belangrijke rol in het onderwijs. Docenten willen graag weten of hun inspanningen bij leerlingen tot het gewenste en benodigde leerresultaat leiden. Toetsen spelen dus een belangrijke rol in de kwaliteitsbewaking van ons onderwijssysteem. Echter, dat toetsen ook helpt om het studierendement te vergroten is een relatief nieuw gegeven.
door Kim Dirkx
Formatief toetsen
Toetsen inzetten om van te leren wordt vaak formatief toetsen genoemd. Het gaat dan meestal om dezelfde toetsen. Denk aan toetsen die aan het einde van een blok of lesperiode worden gebruikt. Bij formatief toetsen worden deze toetsen alleen anders ingezet: ze worden namelijk niet gebruikt om een (eind-)oordeel uit te spreken. Er wordt bijvoorbeeld alleen feedback gegeven of leerlingen moeten hun eigen toets nakijken en verbeterpunten benoemen. Met andere woorden: formatieve toetsen zijn toetsen die op zo’n manier worden ingezet dat ze het leerproces bevorderen. Een tussentijdse toets heeft bijvoorbeeld een formatief karakter.
Betere leerresultaten
Maar er is meer. Tussentijdse toetsen helpen niet alleen om de leerweg te bepalen. Ze kunnen ook helpen om lesstof beter te onthouden en gerichter te leren. Dat werkt als volgt: Het beantwoorden van toetsvragen tijdens het leren zorgt ervoor dat een leerling informatie uit het geheugen moet ophalen. Het ophalen van informatie uit het geheugen leidt uiteindelijk tot betere resultaten. Je zou formatieve, tussentijdse toetsen dus kunnen zien als een effectieve leerstrategie, waarmee informatie beter in het geheugen wordt opgeslagen. Daarnaast helpen deze toetsen om leerlingen bewust te maken van hiaten in hun kennis, waardoor ze gerichter kunnen leren. Dat leidt tot betere resultaten op de lange termijn.
Lees verder op Toets VO
Kim Dirkx is in 2014 gepromoveerd op het onderwerp Testing-effect aan de Open Universiteit. Haar promotoren zijn Paul Kirschner en Liesbeth Kester. Momenteel is Kim werkzaam als toetsdeskundige en docent bij Fontys Educatief Centrum. Met veel enthousiasme adviseert ze docenten, toets- en examencommissies en begeleidt ze studenten.
