Door Christiaan van Os, OS Academy
Terugkijkend op mijn tijd op de basisschool herinner ik me vooral een aantal afzonderlijke momenten. Momenten die in meer of mindere mate een (emotionele) impact op mij hebben gehad en bijgedragen hebben aan mijn vorming. Het gaat dan over waarden en overtuigingen over leren, over jezelf (niet) kunnen zijn, over het (on)respectvol met elkaar omgaan, over het omgaan met frustraties, over het belang van vertrouwen krijgen en wat het met je doet wanneer je dit vertrouwen niet krijgt.
De lessen die ik meekreeg, zaten verpakt in kleine en grote momenten, waarvan de leerkracht zich er waarschijnlijk niet altijd van bewust was dat hij deze lessen gaf. Vanuit mijn huidige perspectief als docent maken deze momenten mij vooral bewust van het feit dat ieder moment, iedere interactie met een kind, een pedagogisch moment is. Oftewel, een moment waarop je het kind bewust en (vaker) onbewust iets leert, iets meegeeft over jou, over het kind en misschien wel over het leven. Er wordt nogal eens laatdunkend gedaan over het pedagogische aspect van onderwijs (vooral in het VO) en gezegd dat het vooral iets is voor ‘softies’. Kinderen moeten zich toch vooral niet aanstellen, zich gedragen en leren dat de wereld hard is (ik verzin deze woorden niet). Daarbij is de docent er zeker niet om het kind op te voeden.
Ook op de lerarenopleidingen wordt er in mijn ervaring maar weinig aandacht besteed aan pedagogiek. En dat is jammer. Sterker nog, het ontbreken van aandacht voor pedagogisch handelen is schadelijk voor het kind, voor de relatie tussen leerkracht en kind en dus voor het leren. Dat wil niet zeggen dat leerkrachten kwaadwillend zijn, maar gewoon niet goed weten hoe ‘pedagogisch’ te handelen, met alle gevolgen van dien. Pedagogisch handelen betekent dat je handelt in het belang van het kind en dat het kind dit zelf ook zo ervaart. Hoe werkt dat pedagogisch handelen dan? Het antwoord op deze vraag is nog niet zo eenvoudig, maar het begint in ieder geval met bewustwording van de impact van ons handelen op een kind.
Laat ik, ter illustratie, eerst eens een aantal momenten uit mijn eigen geschiedenis met je delen, waarin er wel en niet ‘pedagogisch’ gehandeld werd.
