Digitale leermiddelen: leerlingen vinden het leuk om ermee te werken en ze besparen de leraar veel nakijktijd. Een ander voordeel is dat ze leerlingen kunnen voorzien van directe feedback. Maar welke vorm van directe feedback is het meest effectief?
Er is veel onderzoek gedaan naar de effecten van directe feedback op het leerproces. Daaruit blijkt dat de kwaliteit van de feedback zeer bepalend is voor de prestaties en de motivatie van leerlingen. Dat maakt van directe feedback een belangrijk punt voor scholen die digitale leermiddelen willen aanschaffen. Niet in de laatste plaats omdat iedere aanbieder eigen kwaliteitseisen aan deze feedback stelt. Grofweg zijn er drie vormen van directe feedback te onderscheiden:
1. Kennis van resultaat (KR)
Kennis van resultaat is de eerste en meest voorkomende vorm van directe feedback. Deze feedback geeft alleen aan of een antwoord goed of fout is. Vaak heeft de leerling daarbij een onbeperkt aantal antwoordpogingen en krijgt hij geen informatie over waarom een antwoord fout is, of tips over hoe hij wel kan komen tot een correct antwoord. Onderzoek toont aan dat deze feedback nauwelijks effect heeft op het leerproces en dat het ook niet bijdraagt aan het zelfvertrouwen van de leerling.
2. Kennis van correct resultaat (KCR)
Kennis van correct resultaat is een betere vorm van directe feedback. Hierbij krijgt de leerling een beperkt aantal antwoordpogingen met goed/fout-feedback, waarna het juiste antwoord wordt getoond. Daarmee is KCR effectiever dan KR: de leerling kan zijn foute antwoord immers vergelijken met het correcte antwoord.
3. Elaboratieve feedback (EF)
Elaboratieve feedback is de meest effectieve vorm van feedback. In digitale leermiddelen komt deze vorm onder meer tot uiting in de vorm van een hulpkaartje, een oplossingsstrategie of een uitgewerkt voorbeeld. De leerling krijgt deze feedback als hij een foutief antwoord geeft. EF is effectiever dan KR en KCR, omdat de inhoud van deze feedback aanhaakt bij eerder opgedane kennis van de leerling. Door te verwijzen naar een strategie die in de instructie al expliciet aan bod is geweest, wordt de leerling geholpen om de oplossing met succes te vinden. Dit draagt bij aan het leerproces en de motivatie van leerlingen.
Een middel
Digitale leermiddelen hebben heel wat praktische en financiële voordelen. Al zijn de prestaties en het geloof in eigen kunnen van leerlingen altijd nog de belangrijkste factoren, als er een keuze gemaakt moet worden voor een digitaal leermiddel. Daarom kunt u het beste kiezen voor een leermiddel waarin elaboratieve feedback is ingebouwd en dat tegelijkertijd aansluit op de methode en dus op de instructie van de leraar. Die blijft ten slotte dé bron van inspiratie voor leerlingen – en daarmee de bepalende factor in hun leerresultaat. Digitaal werken is dan ook geen doel op zich, maar een middel om het leerproces te ondersteunen.
Wat zou u graag willen weten over directe feedback in digitale leermiddelen? Laat een reactie achter via onderstaand reactieformulier.
Pepijn Dousi (1974) is veertien jaar werkzaam geweest in het basisonderwijs en werkt momenteel als onderwijskundige bij uitgeverij Malmberg.
