Als opwarmertje voor de examens werden eindexamenleerlingen van een vmbo-school in Groesbeek getrakteerd op een cabaretles van stand-up comedian Jan Jaap van der Wal. De reden? Humor motiveert, relativeert en heeft een positief effect op de sfeer in de klas. OVM zet vier lesideeën met humor als hoofdingrediënt voor je op een rij.
Lesidee 1: Stand-up comedy
Laat een prikkelend fragment zien van een stand-up comedian. Juist cabaretiers kunnen jongeren aan het denken zetten over de zin en onzin van heersende normen en waarden en over tolerantie en vrijheid van meningsuiting. Cabaretiers weten onze (voor)oordelen doorgaans op een genadeloze manier boven tafel te krijgen.
Een tip is het fragment ‘Adolf Hitler’ uit Zonder Pardon, een show van Theo Maassen. Zonder Pardon draait om de frictie tussen het recht op vrijheid van meningsuiting en de strafbaarheid van laster en smaad, discriminatie, kwetsen en aanzetten tot haat. Een aantal jaar geleden publiceerde het Levende Talen Magazine bij dit fragment een lesidee, waarin vragen staan die je aan leerlingen kunt stellen en klassikaal kunt bespreken.
Lesidee 2: Hoe het niet moet!
Ter introductie van een les waarin spreekvaardigheid centraal staat, kan een filmpje over hoe het juist niét moet ook goed vertrekpunt zijn. Na het tonen van diverse humoristische voorbeelden leg je de klas een aantal discussievragen voor. Daarna bespreek je klassikaal wat er dan precies niet goed ging én hoe het wel moet. Als afsluiter kun je leerlingen vragen om een zo slecht mogelijke presentatie voor te bereiden, voor ze zich gaan richten op hun beste presentatie. Een tip is het lesidee ‘Hoe het niet moet’ van Hiske Schipper, docente Nederlands en cabaretière. Bekijk ook de andere cabaret-gerelateerde lesideeën op het blog van Schipper.
Lesidee 3: Cartoons en spotprenten
Kies een prikkelende cartoon of spotprent, beschrijf die aan leerlingen en wacht hun reactie af. Een cartoon is makkelijker onder woorden te brengen dan een mop, omdat er minder van jezelf in zit. Wil je het jezelf helemaal makkelijk maken, laat dan de cartoon aan leerlingen zien. Om cartoons of spotprenten te leren begrijpen, kun je gebruik maken van de WIBA-methode: Waarnemen, Interpreteren, Beoordelen en Actualiteit.
Nieuws in de klas ontwikkelde een lesidee waarbij leerlingen zelf op zoek gaan naar cartoons in het nieuws. Eenmaal gevonden passen ze zelf de WIBA-methode toe. Lukt het hen de betekenis te achterhalen? Ook de kenmerken van cartoons en het verschil tussen een cartoon en een stripverhaal komen aan bod.
Lesidee 4: ingezonden brief
Zoek of schrijf als docent zelf ingezonden brieven met een hoog anekdotisch gehalte en lees die voor aan de klas. Geschikte bronnen zijn de vraag-en-antwoord rubrieken in tijdschriften. Ook met brieven geschreven door jongeren – ook over ernstige onderwerpen – kun je veel kanten op. Schaaf de stijl een beetje bij zodat alleen het hoofdpunt gemaakt wordt, maar laat de aanhef en afsluiting onaangeroerd. Laat leerlingen een antwoord terugschrijven, waarbij ze de officiële briefconventies gebruiken.
In hoeverre zet jij humor in als leermiddel? Op welke manier? Deel tips en ervaringen via onderstaand reactieformulier.
