Bewegen is goed voor de gezondheid én de ontwikkeling van kinderen. Kinderen zouden minimaal één uur per dag intensief moeten bewegen. Er rust dan ook een belangrijke taak op de schouders van het po en de buitenschoolse opvang: de zorg voor goede buitenspeelmogelijkheden. Gebruik deze tips om buitenspelen te stimuleren.
In het kader van de Buitenspeeldag van 14 juni herhalen we dit artikel uit 2021.
Uit onderzoek van Jantje Beton blijkt dat 60 procent van de kinderen onder het gemiddelde zit van 8,4 uur per week buitenspelen. En 15 procent speelt zelfs nooit buiten. De mogelijke oorzaken? Kinderen zitten meer op de buitenschoolse opvang dan vroeger en ze zijn meer tijd kwijt met andere activiteiten. Ook is de leefomgeving drukker en daarmee onveiliger geworden.
Terwijl voor kinderen buitenspelen niet alleen maar leuk is. Het is ook onmisbaar voor hun ontwikkeling. Zo bevordert buitenspelen de motorische, sociale en cognitieve vaardigheden. Tevens blijkt dat bewegen voor betere leerresultaten zorgt. Buitenruimte en -materialen lokken onder andere durf, uithoudings- en doorzettingsvermogen uit: kinderen klimmen, rennen en duikelen. Ook gaan kinderen sociale contacten aan: ze sluiten vriendschappen en leren rekening te houden met elkaar. Uit onderzoek blijkt dat kinderen die gedurende langere tijd in groepjes spelen socialer zijn. En kinderen experimenteren met natuurlijke materialen zoals zand, hout en water. Al deze interacties leiden tot ontwikkeling.
Zorg voor een gevarieerde speelplaats
Greet Caminada en Yvonne Leenders zijn auteurs van het boek Buitenspelen in het zonnetje: de speelplaats als krachtige leeromgeving: ‘Streef naar een gevarieerde buitenspeelomgeving die toegespitst is op alle leeftijdsgroepen die er gebruik van maken,’ zeggen zij. ‘Met niveauverschillen, verstopplekjes en afscheidingen creëer je een aantrekkelijke speelplaats die niet in één blik te overzien is.’
In hun boek pleiten zij voor een indeling in speelzones – plekken die voor specifieke spelsoorten zijn ingericht door hun vorm, ondergrond en beplanting. Denk hierbij aan:
- Open ruimte: ruimte voor samen spelen, regelspelletjes en rijden met fietsen en karren.
- Klim- en klauterdeel: bedoeld voor grootmotorische activiteiten en voor spanning en uitdaging. Veel scholen kiezen voor een kant-en-klaar klimtoestel.
- Zanddeel: zand biedt mogelijkheden voor o.a. constructie, rollenspelen, verspringen en sociale interactie. Zorg voor minimaal een flinke zandbak.
- Waterplek: ligt bij voorkeur naast het zanddeel. Hiermee breid je de mogelijkheden tot experimenteren uit.
- Rustige ruimten: bieden ruimte voor o.a. knikkeren, klapspelletjes, elastieken en rollenspelen. Maak er veilige plekken van, afgeschermd door struiken en met zitmogelijkheden.
- Onverhard deel: een braakliggend stuk grond waarop gespeeld kan worden met modder, kuilen en grote stenen of met bloemen, beestjes en onkruid. Een grasveld mag ook – deze zachte ondergrond is geschikt voor spelletjes als rollen, koppeltjeduiken en picknicken.
Natuurlijke speelplaats
Ook de natuur biedt veel speelmogelijkheden. Caminada en Leenders: ‘Kinderen spelen meer betrokken en langer met natuurlijke materialen dan met speelgoed. Drukke kinderen lijken rustiger te worden en kinderen met een laag concentratievermogen raken geboeid.’ Denk aan: speelgroen met een onverharde ondergrond, klassentuintjes, vruchtdragende struiken en bomen en ontdektuinen.
Schoolbreed beleid
Werk met het schoolteam aan een gedeelde visie op buitenspel. Neem daarin ook de rol van de leerkracht mee. ‘Als een schoolteam buitenspelen serieus neemt, wordt er niet alleen bij de kleuters, maar ook in de hogere groepen geobserveerd. Leerkrachten nemen dan initiatieven om het spel te verdiepen,’ aldus Caminada en Leenders. Neem ook de invulling van het pestprotocol mee: ‘Buiten wanen kinderen zich vaak ongezien en worden bepaalde leerlingen doelwit van pestgedrag. Vooral rustige plekjes en stille hoekjes zijn gevarenzones.’ Ook overleg is belangrijk: ‘Ervaringen op de speelplaats moeten regelmatig worden geëvalueerd. Maak hiervan dus een vast punt op de agenda.’
Betrek ouders bij het buitenspelen
Breng ouders op de hoogte van de waarde en effecten van buitenspel. ‘Ouders moeten weten dat hun kind zo zelfstandiger en weerbaarder wordt. Het komt beter in zijn vel te zitten, krijgt meer lichaamsbewustzijn, wordt sociaalvaardiger en leert problemen op te lossen,’ zeggen Caminada en Leenders. ‘Wanneer ouders zich daarvan bewust zijn, zullen ze een kapotte broek of vuile knieën vast voor lief nemen.’
14 juni: Buitenspeeldag 2023
Elk jaar organiseert Jantje Beton de Buitenspeeldag. Wil je meedoen of kun je inspiratie gebruiken voor de buitenactiviteiten? Zoek dan iets leuks uit om te doen uit de 123 speeltips. Op speelbeweging.nl geeft Jantje Beton nog veel meer achtergrondinformatie en tips over speelplekken.
Meer lezen?
Wil je meer lezen over het belang van buitenspelen? Het boek ‘Buitenspelen in het zonnetje’ gaat onder andere over de waarde van buitenspelen voor de ontwikkeling van (jonge) kinderen. Ook geeft het boek handreikingen om het speelaanbod en de begeleiding ervan te verbeteren. Lees ook het eerder op OVM verschenen artikel Bewegen zorgt voor betere resultaten in de klas.
Welke rol neemt buitenspelen in op jouw school? Houd je alleen maar toezicht of observeer jij de kinderen tijdens het spelen? En hoe ziet het schoolplein van jouw school eruit? Laat een reactie achter via onderstaand reactieformulier.
