De broers Luuk en Erik Ex zijn inmiddels beroemdheden in onderwijsland. Ze bezoeken scholen van Finland tot aan Singapore met de vraag: Hoe kun je het Nederlandse onderwijs beter maken? In Estland bezochten ze een school waar leerlingen van alle niveaus gemengd les krijgen. Iets voor in Nederland?
Een kloof tussen laag- en hoogopgeleiden is het schrikbeeld van politici en beleidsmakers in Nederland. Toch begint die splitsing al op het voortgezet onderwijs. Niet in de laatste plaats doordat steeds meer scholen kiezen voor één onderwijsniveau. Leerlingen van het vwo komen daardoor niet in contact met vmbo’ers. In Estland is dat anders. Leerlingen zitten twaalf jaar op school en blijven bij elkaar in de klas tot ze zestien zijn. “Zo leren ze elkaar kennen en raken aan elkaar gehecht”, aldus de Estse docent in de videoserie die de broers maakten voor de Volkskrant.
Integratie vmbo en havo: gedifferentieerd onderwijs
Al in 2015 pleitte de MBO Raad in een manifest voor het samenvoegen van onderwijsniveaus. Een van de speerpunten van dat manifest is de integratie van de hogere vmbo-niveaus en havo. Het is voor veel leerlingen te vroeg om op twaalfjarige leeftijd al een keuze te moeten maken. Voor hen zou het veel beter zijn om tot hun vijftiende funderend onderwijs te hebben; zo richten ze zich eerst op een brede algemene ontwikkeling. Door vmbo en havo meer aan elkaar te verbinden, kunnen leerlingen bovendien een op maat gemaakt traject volgen en later kiezen voor mbo of hbo.
Minder vroegselectie
Met de keus voor gemengde klassen kun je vroegselectie tegengaan en dat is wenselijk. Vroegselectie is een van de zwakke punten van het Nederlandse onderwijs. In een onderzoek van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid komt dit als belangrijke tekortkoming uit de bus. Leerlingen moeten te vroeg een te smal leerpad inslaan en het is moeilijk om later nog te wisselen van onderwijsniveau. Door het gemengd-niveau-systeem hebben leerlingen meer tijd om uit te zoeken wat bij hen past. Dat kan uiteindelijk het aantal leerlingen dat vroegtijdig de school verlaat terugdringen.
Pluspunten en twijfels
De gemengd-niveau-klassen hebben meer pluspunten. Niet alleen de toetscijfers en de citoscore, maar ook het sociale milieu en het opleidingsniveau van ouders zijn van invloed op het schooladvies. Geef je leerlingen langer de kans om te switchen tussen niveaus? Dan kan dat de invloed van deze factoren beperken. Tot slot: als jongeren langer met elkaar optrekken, krijgen ze meer begrip voor elkaar.
Twijfels over samengestelde klassen zijn er ook. Gaat het bijvoorbeeld niet ten koste van de slimste leerlingen? Kinderen presteren het best in een klas met kinderen van hun eigen niveau, zo blijkt uit onderzoek van het Centraal Planbureau.
Het ideaal
“Het is juist de taak van de docent om de getalenteerde leerlingen alsnog genoeg uitdaging te bieden. En leerlingen met een hoog niveau kunnen ook klasgenoten inspireren”, stelt de docent uit Estland. Door onderwijssoorten samen te voegen, kunnen leerlingen uiteindelijk examens afleggen op verschillende niveaus – het ideaal van de MBO Raad. Een leerling met talent voor exacte vakken, kan natuurkunde volgen op vwo-niveau en Duits op vmbo-niveau. Differentiëren wordt hier naar een hoger plan getild; leerlingen volgen een heel persoonlijk opleidingstraject.
Alle onderwijsniveaus in één klas: Ben jij voor of tegen? Laat een reactie achter via onderstaand reactieformulier.
