Net als in voorgaande jaren zijn de scholen gestart met te weinig leraren. Het lerarentekort is een veelbesproken onderwerp, maar vooral aan het begin van het schooljaar laait de discussie weer op. In dit artikel belichten we het van een andere kant: het lerarentekort als symptoom van een dieperliggend probleem.
Alleen al in het primair onderwijs zullen schooljaar 2021-2022 zo’n 4.000 fte’s niet ingevuld zijn, verwacht het ministerie van OCW. En ook in het vo is er een fors tekort aan leraren. Het zijn geen nieuwe problemen: in 2008 werd 18% van alle lessen gegeven door onbevoegde leraren. Inmiddels geven bevoegde leraren ook les in een ander vak dan waarvoor ze papieren hebben. En in de vier grote steden is een noodplan ingesteld waardoor professionals uit de zakenwereld af en toe voor de klas staan.
Lerarentekort als symptoom
Dat de onderwijsinspectie onbevoegde docenten toestaat en dat noodplannen in de grote steden nodig zijn, is volgens het commentaar in Trouw, ‘het onvermijdelijke gevolg van structurele problemen in het onderwijs’. De Correspondent publiceerde eind augustus een artikel waarin het lerarentekort gezien wordt als een symptoom, samen met de hoge werkdruk, de hoeveelheid burn-outs en het achterblijvende salaris.
Regie van overheid naar schoolbesturen
Johannes Visser beschrijft, in het artikel uit De Correspondent, hoe de overheid de afgelopen dertig jaar steeds minder te zeggen had over het onderwijs. In tegenstelling tot allerlei publieke diensten werd het onderwijs niet geprivatiseerd, maar kreeg de marktwerkingsgedachte er wel vat op. Scholen kregen meer vrijheid om zelf hun onderwijs in te richten. En lumpsumfinanciering werd ingevoerd: schoolbesturen ontvingen voortaan een zak geld gebaseerd op het aantal leerlingen en bepaalden vervolgens zelf hoe ze dat uitgaven.
Slechte resultaten, meer marktwerking
Het ministerie ging sterker sturen op de resultaten. Slechte resultaten zorgden voor nog meer marktwerking, aldus Visser. Steeds meer bedrijven mengden zich de afgelopen tien jaar in het onderwijs. Het aantal leerlingen dat bijles, huiswerkbegeleiding of examentraining krijgt, is gegroeid, net als het aantal privéscholen. Leraren werken steeds vaker als zzp’er en heb je een burn-out (en dat komt vaak voor in de sector), dan is de kans groot dat je vervangen wordt door een gedetacheerde leraar. Want ook het aantal uitzendbureaus voor leraren is de afgelopen jaren explosief toegenomen.
Meer geld is niet de oplossing
Problemen in het onderwijs los je niet meer op met extra geld, vindt Visser. Dat lezen we ook in een artikel in Het Parool: een tijdelijke subsidie voor salarisverhoging is niet voldoende om het lerarentekort op te lossen. ‘Het idee dat concurrentie tot kwaliteit leidt – zorgt dat niet voor werkdruk en burn-outs?’, vraagt Visser zich af. ‘Het idee dat ouders meer te kiezen zouden moeten hebben – leidt dat niet tot veeleisende ouders die vinden dat hun kind alle aandacht verdient, en dus tot overwerkte leraren en ontevreden vaders en moeders? Dat de minister geen verantwoordelijkheid neemt voor het collectief belang en dus scholen een gebrek aan ambitie verwijt – wat doet dat met de status van de leraar?’
Beter beleid door betere ideeën
Visser ziet een taak voor de leraren: bevraag de ideeën achter het beleid dat dertig jaar terug werd ingezet. ‘Als problemen in het onderwijs veroorzaakt worden door slechte ideeën die dertig jaar geleden bedacht zijn, dan los je dat niet op met extra geld,’ schrijft hij, ‘dan los je die problemen op met betere ideeën.’
Verder lezen?
Lees het volledige artikel uit De Correspondent. Ook op Onderwijs van Morgen schreven we eerder over het lerarentekort:
- Waar zijn ze, al die nieuwe leerkrachten?
- Meer maatwerk bij vernieuwde lerarenopleiding
- Met deze adviezen kan de overheid het lerarentekort aanpakken
- Column: Hadden we het lerarentekort kunnen voorkomen?
Wat vind jij van deze andere kijk op de problemen in het onderwijs? We zijn benieuwd naar jullie mening. Deel deze met ons via onderstaand reactieformulier.
