Het basisonderwijs verwelkomt jaarlijks honderden nieuwe leerkrachten, die eerst een ander beroep hadden, via het zogeheten zij-instroomtraject. Een van hen is Jeanine Elders. Zij werkte jarenlang als adviseur en teamleider in het communicatievak en koos dit jaar voor het onderwijs. Hoe kom je tot de keuze om een heel ander pad in te slaan? Hoe is het om zij-instromer te zijn?
Vier dagen voor de klas
Jeanine Elders werkt sinds september in groep 1 en 2 op de Augustinusschool in Hilversum en dat bevalt haar hartstikke goed. Ze staat vier dagen voor de klas en daarnaast volgt ze twee jaar het zij-instroomtraject aan de Hogeschool Utrecht. Druk is het zeker, maar dat heeft ze ervoor over. ‘Ik heb twintig jaar in het communicatievak gewerkt, onder andere bij de politie en de veiligheidsregio. Een fantastisch werkveld waar ik onwijs van heb genoten, maar op een gegeven moment voelde ik dat de cirkel rond was. Ik wilde veel meer direct iets bijdragen aan de maatschappij. Het onderwijs trok mij altijd al, maar de stap zetten vond ik spannend. Ik zou een hoop zekerheden, zoals een goed salaris en een vaste baan, moeten inleveren. Wilde ik dat wel?’
Inspiratie en motivatie door schoolwerk van dochters
Corona en veranderingen in haar privéleven zorgden ervoor dat ze besloot voor eens en voor altijd uit te zoeken of het onderwijs bij haar past. ‘Door de lockdown en thuisonderwijs kon ik het schoolwerk van mijn dochters van dichtbij ervaren. Normaal moet je het doen met de verhalen die ze vertellen, maar nu kon ik ze aan het werk zien. Ik genoot er enorm van om ze te helpen. Het triggerde opnieuw mijn gedachten om over te stappen.’
Energie krijgen van je werk
Omdat Jeanine zeker wilde weten dat overstappen naar het onderwijs de juiste keuze is, besloot ze aan te kloppen bij een scholenkoepel in Hilversum. Ze kon nog net voor de zomervakantie een week op een basisschool meelopen. ‘Ik vond het fantastisch. Ik mocht al vrij snel een onderdeel van een les doen en dat ging bijna als vanzelfsprekend. Ook merkte ik dat ik weer energie kreeg van het werk. Dat had ik al een tijdje niet meer gevoeld. In het onderwijs kan ik van betekenis zijn en voor kinderen op klein niveau al het verschil maken. Hoe mooi is dat?’
Voorbereiden op een baan in het onderwijs
Na deze positieve ervaring besloot ze de ‘crashcourse’ van scholenkoepel Alberdingk Thijm Scholen te volgen. Een cursus waarin je in korte tijd intensief kennismaakt met de theorie en praktijk van het basisonderwijs. ‘Ik wilde honderd procent zeker weten dat ik een goede beslissing zou nemen. In het onderwijs is de kans op een baan heel groot, maar wat als het werk tegenvalt? Dat was gelukkig niet zo. Ik wil iedereen die het zij-instroomtraject overweegt aanraden eerst deze cursus te volgen. Zo kom je er in korte tijd achter of het onderwijs bij je past en leg je een goede basis voor als je de studie wilt volgen. Steeds meer scholenkoepels bieden de cursus aan. Het biedt hen andersom ook een moment om te beoordelen of je geschikt bent en zij het traject met je aan willen gaan.’
Toelating tot het zij-instroomtraject
Wie aan het zij-instroomtraject wil beginnen, moet eerst een assessment doen. Je loopt een aantal weken mee op een basisschool, wordt gekoppeld aan een klas en schoolopleider, bereidt lessen voor, staat voor de klas en maakt een uitgebreid portfolio. Aan het eind van het traject word je beoordeeld door docenten van een hogeschool. Jeanine: ‘Het was een hele intense periode, want op dat moment had ik ook nog mijn fulltime baan. Toch vind ik het goed dat het traject zo streng is. Mijn medestudenten zijn daardoor net zo gemotiveerd als ik. Of hebben besloten de stap toch niet te zetten.’
Zeer intensief én leerzaam
Jeanine is toegelaten en volgt sinds september het zij-instroomtraject aan de Hogeschool Utrecht. Ze heeft net het eerste blok met veel theoretische vakken als rekenen, taal en pedagogiek afgerond. ‘Het is allemaal best overweldigend. Er komt veel informatie op me af en tegelijkertijd ben ik begonnen aan een nieuwe baan waar ik leer onderwijzen. Dat is ook het grote verschil tussen de 4-jarige pabo-opleiding en het zij-instroomtraject. Als zij-instromer loop je niet eerst verschillende stages, maar sta je direct als leerkracht voor een klas en heb je veel verantwoordelijkheid. Natuurlijk heb ik een oriëntatiefase, crashcourse en assessment doorlopen, maar alles daaromheen is compleet nieuw.’
Desondanks weet Jeanine nog steeds zeker dat dit is wat ze wil. ‘Ik word blij van het onderwijs en daarom kan ik de druk aan. Ik heb in mijn privéleven wel het een en ander moeten veranderen. Ik moet op tijd op school zijn, maar mijn eigen kinderen die op een andere school zitten natuurlijk ook. En de avonden zijn gevuld met studeren of lessen volgen. Het is veel regelen en plannen, maar ook in dit nieuwe leven vind ik mijn ritme.’
Belangrijke basis begint al in de kleuterklas
Op de basisschool waar ze eerst heeft meegelopen, ontstond een vacature en ruimte om een zij-instromer op te leiden. ‘Ik sta nu voor groep 1 en 2. Heel anders dan groep 7 waar ik eerder heb meegelopen. Ik had nog geen voorkeur voor onder- of bovenbouw, maar was wel benieuwd hoe ik de kleuterklas zou vinden. Ik ben nu drie maanden onderweg en ik vind het prachtig. Ik had me eerder niet gerealiseerd wat voor belangrijke basis je kleuters al meegeeft. Denk aan taal, rekenen, sociale vaardigheden en omgaan met emoties. Ontzettend waardevol.’
Tip: maak een zij-instromer wegwijs op school
Jeanine heeft er absoluut geen spijt van dat ze de switch heeft gemaakt. ‘Ik word blij van mijn werk en voel me welkom op school. Dat laatste is ook erg belangrijk. Mijn tip aan scholen en leerkrachten is dan ook: houd er rekening mee dat voor een zij-instromer álles nieuw is.’ Volgens Jeanine kun je dat op verschillende manieren doen:
- Zet een onboardingstraject op: ‘De scholenkoepel waar ik werk heeft een onboardingstraject. Op één dag wordt alles aan je uitgelegd, zodat je niet alles zelf hoeft uit te zoeken. Een dergelijk traject op de basisschool waar je als zij-instromer komt te werken, is fijn. De omgeving en het werkveld zijn immers nieuw. Op een kantoor kun je de hele dag collega’s aanspreken en vragen stellen, maar leerkrachten staan de hele dag voor de klas.’
- Maak tijd voor een kennismaking: ‘Als zij-instromer wil je graag leren. Probeer als leerkracht daarom tijd vrij te maken voor een degelijke kennismaking. Ook onbewust geef je de zij-instromer heel veel waardevolle informatie.’
- Gebruik niet te veel vaktaal: ‘Wat voor jou als leerkracht vanzelfsprekend is, is dat niet voor een zij-instromer. Leermethodes, gedrags- en leerproblematiek, toetsingsmogelijkheden, het is vaak nog niet bekend. Gebruik daarom niet meteen te veel afkortingen en vaktaal.’
Verder lezen op Onderwijs van Morgen?
- Opnieuw het onderwijs in: ‘Het is nooit saai’
- Meer maatwerk bij vernieuwde lerarenopleiding
- Omscholing onderwijs: hoe pak je het aan?
- Zij-instromen: zo doe je dat
Volg jij ook het zij-instroomtraject? Wat is jouw ervaring? Of overweeg je de overstap naar het onderwijs te maken? Zo ja, waarom? Laat het ons weten via onderstaand reactieformulier.
