Het gedrag van leerlingen in de klas is veranderd sinds de coronacrisis en het hybride lesgeven, merken leraren. Eenmaal terug op school zijn kinderen en jongeren onrustiger en minder geconcentreerd. Regels en structuur staan misschien op losse schroeven, waardoor een nieuwe dynamiek ontstaat. Waar kun je op letten?
Onrust en omschakeling
Zowel in het voortgezet onderwijs als in het basisonderwijs merken leraren dat leerlingen zich anders gedragen in de klas. Ze zijn onrustiger, brutaler en minder geconcentreerd. Daniëlle Woestenberg, voorzitter van vakbond CNV Onderwijs, spreekt tegen BNR Nieuwsradio van een ‘corona-effect’ onder middelbare scholieren. ‘Je ziet het verergeren, je hoort het in de docentenkamer, we horen het vanuit het veld. Wij volwassenen ervaren ook veel onrust en omschakelingen.’
Het ontbreken van verbinding
Inmiddels is het duidelijk dat kinderen en jongeren mentaal lijden onder de coronamaatregelen, aldus de GGZ. ‘Het ontbreken van verbinding is een grote uitdaging, zowel mentaal als qua dynamiek. Dat uit zich in gedrag’, zegt leerkracht en pedagoog Ingeborg Dijkstra-Verbeek. ‘De leraren hebben alles op alles gezet om goed onderwijs te bieden, maar het is niet hetzelfde als gewoon naar school kunnen.’ Door het afstandsonderwijs hebben belangrijke sociale processen op school niet op de gebruikelijke manier plaatsgevonden. ‘Het ‘veroveren’ van een plek in de groep en het ‘erbij horen’, bijvoorbeeld’, zegt de pedagoog. Volgens haar geldt dat vooral voor de onderbouw in het voortgezet onderwijs, waar pubers net de overstap van de basisschool hebben gemaakt.
De school als huiskamer
Het vele thuiszitten heeft nog meer gevolgen voor het gedrag van leerlingen op school. ‘Veel meer dan voorheen wordt er zomaar opgestaan, door de klas geroepen en lijkt alles weer te kunnen, zoals eten en drinken in de les’, zegt Dijkstra-Verbeek. ‘De thuissituatie, waar alles bij de hand is, wordt meegenomen naar school.’ Dat geldt ook op sociaal-emotioneel vlak. ‘Kinderen verwerken op school wat ze thuis meemaken.’
Nieuwe groepsvorming
Elke groep doorloopt gedurende een schooljaar vijf fases: ‘forming, norming, storming, performing en adjourning’, schrijven gedragsspecialisten en onderwijsadviseurs Kees van Overveld en Wouter Siebers. Leerlingen verkennen de groep, bepalen hun plek, zoeken de grenzen op en gaan aan het werk tot het jaar eindigt en het proces weer van voor af aan begint. Het afstandsonderwijs heeft dit systeem onderbroken.
Bij het terugkomen op school is het volgens Overveld en Siebers belangrijk dat er een balans is tussen ruimte en normalisatie. Ruimte om met elkaar in gesprek te gaan over wat er op sociaal-emotioneel vlak speelt, maar ook een duidelijke rust en structuur. ‘In een tijd dat leerlingen thuis veel meemaken, is het van belang ook op school ruimte te geven om hier met elkaar over in gesprek te gaan. Tegelijkertijd kan dit een valkuil zijn. Leerlingen (…) zoeken zoveel mogelijk naar ‘normale’ situaties. Normalisatie van hun leven geeft rust’, schrijven zij. ‘Oefen de regels en routines met leerlingen op dezelfde manier als de school dit aan het begin van het jaar doet.’
Emotionele competenties
Hoewel het dus belangrijk is te normaliseren in zo’n onrustige periode, is het ontwikkelen van emotionele competenties in de klas belangrijker dan ooit, vinden Overveld en Siebers. Het kunnen herkennen, uiten en verwerken van emoties staat volgens hen aan de basis van veerkracht.
Dijkstra-Verbeek ziet dat er wat dat betreft al grote stappen worden gezet op scholen. ‘Waar voorheen emotionele en persoonlijke ontwikkeling moeilijke punten konden zijn in de teams, wordt er nu veel makkelijker aan elkaar gevraagd hoe het gaat en om hulp gevraagd. Het welbevinden staat hoog op de agenda en is aan de orde van de dag. Dat vind ik een goede ontwikkeling.’
Verder lezen
Wil je meer inspiratie rondom een soepele overgang van thuisonderwijs naar les op school? Leraar24 zette praktische tips op een rijtje voor leraren in het vo en mbo. Het ECLG expertisecentrum leren & gedrag maakte naar aanleiding van de eerdere lockdowns een gratis bundel Terug naar school na de intelligente lockdown met informatie en werkbladen voor het basisonderwijs.
Lees ook:
- Zo krijg je de groepsdynamiek terug
- Introverte generatie door de coronapandemie? Persoonlijkheidsonderzoeker Bertus Jeronimus legt uit
- Jongeren en de gevolgen van de coronacrisis
Hoe reageert jouw klas op de switch tussen thuisonderwijs en les op school? Deel jouw tips met ons via onderstaand reactieformulier.
