Tijd voor dictee! De hele klas schrijft aandachtig mee, behalve een paar kinderen. Eentje zie je steeds bozer en bozer op zijn blaadje schrijven tot het tot een uitbarsting komt. Pen en papier vliegen door de lucht. Dan begint een ander kind door de les heen te praten. Hoe ga je constructief om met onrustige kinderen in de klas? Laura Graafmans, intern begeleider en leerkracht op Het Tangram in Rotterdam, deelt haar oplossing in dit interview: de relaxdoos.
De relaxdoos: van onrust naar rust
Om kinderen andere manieren te leren om onrust en emoties te uiten, bedacht Laura twee jaar geleden de relaxdoos. Ze zag dat veel leerlingen druk voelden op school en thuis, dat gaf hun onrust. Onrustige kinderen kregen bijvoorbeeld een stressbal met een smiley erop. Die mochten ze houden en erin knijpen als ze het lastig hadden. Ze konden zo hun frustratie in de bal kwijt. ‘Dan kwam er weer een glimlach op het gezicht. Je merkte dat het kind zich weer gezien voelt’, vertelt Laura. Ze ontwikkelde dit verder tot een relaxdoos voor in de klas. Een doos met allerlei spullen en opdrachten voor kinderen die veel druk ervaren, boos of hooggevoelig zijn of verdriet hebben.
Kinderen leren om zelf in te grijpen bij onrust
Leerlingen gaan zelfstandig met de doos aan de slag. Hebben ze het in de klas even moeilijk? Dan mogen ze naar de gang om een voorwerp of opdracht uit de relaxdoos te halen. Zo leren ze om zich niet af te reageren op elkaar, maar juist om tot rust te komen. De doos staat bewust niet in de klas, zo is de drempel lager om er iets uit te halen. Niet iedereen ziet direct dat je het even lastig hebt. Ook hoeven de leerlingen geen toestemming te vragen. ‘Het vertrouwen doet de leerlingen merkbaar goed’.
Zichtbare gedragsverandering
De opdrachten prikkelen de zintuigen en richt de aandacht van het kind op het hier-en-nu. Bijvoorbeeld door twintig keer heel hoog te springen of zich te verwonderen door aan zacht zand te voelen. Zo verdwijnt de heftigheid van de emotie naar de achtergrond. ‘Een kind dat eerst heel boos was, is een stuk beter aanspreekbaar na het doen van opdrachten uit de relaxdoos. De houding en gezichtsuitdrukking zien er dan heel anders uit. Daarna kan je met elkaar gaan praten: wat is er nu echt aan de hand?’
Word niet boos op een onrustig kind
‘Als leerkracht heb je meer invloed dan je misschien denkt. Is een kind onrustig? Dan is het belangrijkste dat je niet boos wordt’, geeft Laura aan. ‘Daarmee versterk je alleen maar het onrustige gedrag. Kinderen voelen dit haarfijn aan. Interesseer je daarom in de emotie. Vaak speelt er iets. De leerling die tijdens het dictee heel boos werd, bleek onzeker over zijn schrijfvaardigheden. Hij legde de lat voor zichzelf heel hoog en daardoor kreeg hij faalangst. Probeer erachter te komen waarom een leerling zo reageert en leer kinderen met die emoties omgaan. Dan maak je echt het verschil als leerkracht.’
Leer kinderen omgaan met sterke emoties
Maar hoe leer je een onrustig kind anders met zijn of haar emotie omgaan? ‘Maak duidelijk dat de emotie er mag zijn en bespreek andere manieren om ermee om te gaan. Maak daar samen afspraken over. De jongen van het dictee mocht stoppen als het teveel werd. Ook kreeg hij een stressbal uit de relaxdoos. Zo kon hij bij frustratie in de bal knijpen in plaats van boos zijn pen en papier weggooien. De emotie die eerst nog zo overweldigend was, werd steeds minder.’
‘Juf, mag ik ook?’
De relaxdoos blijkt een hit. Kinderen uit andere klassen zijn ook enthousiast en inmiddels is er zelfs buiten de school steeds meer interesse voor de relaxdoos. Toch is het niet altijd de oplossing. ‘Er is ook wel eens een kind dat hier geen behoefte aan heeft. Als je het blijft proberen, dan bestaat de kans dat het kind alleen maar meer afstand neemt. Pas je aanpak aan bij wat hij of zij op dat moment nodig heeft, maar verplicht een mogelijke oplossing nooit.’
Oefeningen om te proberen
Zelf aan de slag met opdrachten uit de relaxdoos? Hieronder vind je er twee:
- Met deze oefening kan jouw leerling frustratie afreageren:
Pak een puffer yoyo. Knijp erin en jojo ermee. - Met deze oefening komt jouw leerling weer tot rust:
Draai de zandloper om en tel hoe lang het duurt voordat hij leeg is
Interesse in de relaxdoos? Bestel de doos door het contactformulier in te vullen op de site van Laura Graafmans.
Wat zijn jouw tips bij onrustige kinderen in de klas? Deel deze tips met ons via onderstaand contactformulier.
