Toetsstress, prestatiepaniek of complete black-outs: veel van jouw leerlingen hebben er in zekere zin last van. Stress voor toetsen werkt soms demotiverend: sommige leerlingen blijven liever in bed liggen met de dekens over hun hoofd. Hoe zorg jij er als leerkracht nu voor dat jouw leerlingen minder zorgen hebben als ze een toets maken? Welke middelen zet jij daarvoor in? Hoe creëer jij de ideale toetsomgeving? Het antwoord op die vragen vind je in dit artikel.
Zen zonder zweet
Een toetsmoment kan voor jouw leerling veel spanning met zich meebrengen. Van lichamelijke reacties als zweten of trillen tot het hebben van een complete black-out: stress zorgt ervoor dat jouw leerling niet kan laten zien wat hij of zij in huis heeft qua geleerde kennis. Een béétje ongemak hoort er natuurlijk altijd bij.
Nu heb je niet alle macht over het stresssysteem van jouw leerling, maar je kunt er wel voor zorgen dat jouw klaslokaal een veilige en relaxte plek is om te leren én te falen. Je les is de ideale toetsomgeving: je leerling is ‘zen zonder zweet’.
Dé 5 tips voor minder toets-stress
1 Maak toetsen ‘gewoon’
Het toetsen van jouw leerling is een onderdeel van je lesprogramma. Helaas kleeft er aan het woord ‘toetsen’ een negatieve lading: een leerling moet presteren op een bepaald moment alsof daar alles van af hangt. Keer die gedachte om. Je toetst om te zien wat jouw leerling al beheerst. Heel gewoon. Dat kan al heel eenvoudig: laat jouw leerling een vinger opsteken, een wisbordje invullen of een korte quiz maken.
Is er toch een toetsweek in aantocht? Dan hebben wij 7 tips voor jou als docent klaarstaan.
2 Zorg voor een prettige temperatuur en luchtvochtigheid in je lokaal
Tegenwoordig is het verplicht om klaslokalen om veiligheidsredenen goed te ventileren. Resultaat: het is soms flink koud. Brrr, daar wordt niemand blij van. In de zomer loopt het kwik soms juist te hoog op. Daar worden jij, en zeker jouw leerlingen, niet zen van. Zeker niet tijdens het maken van toetsen. Vreselijk onhandig dus.
Wat is nu wel de ideale temperatuur in je klaslokaal? De AOb geeft aan dat de optimale temperatuur om te leren 20 graden is. Een aangename temperatuur in scholen ligt dus tussen de 18 en 22 graden. Ook tocht en luchtvochtigheid hebben invloed op de behaaglijkheid. De meeste mensen vinden een luchtvochtigheid van 35 tot 70 procent prettig.
- Spuug je kauwgom tijdens het maken van de toets uit
Kauwgom kauwen zou helpen tijdens het maken van een toets omdat het je concentratievermogen zou verhogen. Iets wat kauwgomproducenten graag onderschrijven. Maar is dat wel zo? De Breinschool zocht het uit. Volgens De Breinschool gaat je hartslag omhoog tijdens het kauwen van kauwgom. Doordat er dan meer bloed naar je brein stroomt, krijgen je hersenen meer zuurstof. En dat zou weer zorgen voor een betere concentratie. Toch maakt het kauwen tijdens een toets geen verschil voor je concentratie. Integendeel: sommige leerlingen kunnen zich hierdoor zich juist slechter concentreren. Al was het maar door de smakkende medeleerlingen, illustreert De Breinschool fijntjes. Jakkes! Maar, concludeert De Breinschool, onderzoek wijst ook uit dat kauwgom kauwen wel zin heeft als de leerling dit 5 minuten voor de toets doet en de kauwgom daarna weer uitspuugt. Maar hoe groot die stijging is, is volgens De Breinschool niet onderzocht.
- Toets op het ideale moment van de dag
’s Ochtends vroeg zijn de meeste leerlingen nog wat slaperig en suf: met een hoodie op het hoofd verschuilen ze zich voor de wereld. Aan het eind van de middag is hun concentratie ver te zoeken: bij de minste of geringste afleiding zitten ze al achterstevoren op hun stoel. Onhandig als jij wil meten waar jouw leerling in diens leerproces staat.
Wanneer is het dan wel een ideaal moment? Twee leerlingen van de middelbare school De Nieuwe Veste hebben daar onderzoek naar gedaan. Conclusie: leerlingen die laat in slaap vallen en daardoor korter slapen, scoren op toetsen in de vroege ochtend in vergelijking met klasgenoten lager. Deze groep met een laat chronotype (avondmensen) gaat in de loop van de dag beter presteren. Ik hoor je denken: en de ochtendmensen dan? Bij ochtendmensen maakt het tijdstip van toetsen niet zoveel uit. Is het tussen elf uur en drie uur? Toetsen maar!
- Toets met een buik vol gezond eten
Brainfood: een stevig ontbijt of een gezonde lunch waar je hersens energie van krijgen. Dé basis om de schooldag goed te beginnen en met opperste concentratie door te komen. In het artikel Voeding en hersenen van De hersenstichting lees je dat een hersenvriendelijk menu bestaat uit voldoende vitamines, mineralen en omega-3-vetzuren. Deze zorgen voor een goede communicatie tussen zenuwcellen in je hersenen. Een tekort kan leiden tot concentratieproblemen of vergeetachtigheid.
Hoe je die stoffen allemaal binnenkrijgt? Dat is toch het oerdegelijke bekende lijstje: een goed ‘hersendieet’ bestaat onder anderen uit voldoende variatie in groenten en fruit, ongezouten noten, peulvruchten, vette vis, volkoren varianten van pasta en brood en voldoende vocht. Je leest er ook tips voor vegetariërs en veganisten. Dus nee, het zijn niet de energierepen of ontbijtkoeken. Wel lekker, overigens.
Deze lijst met tips voor de ideale toetsomgeving is klaar om aangevuld te worden. Heb jij bijvoorbeeld ideeën over wel of geen water drinken in de klas? Of voor de manier waarop je de tafels neerzet in het lokaal? Of welke muziek het leren ondersteunt? Deel ze met ons. Daar worden wij zen van.
