Hoewel corona veel verdriet en ellende heeft veroorzaakt, heeft het ons in ieder geval wél meer bewust gemaakt van het belang van een goede luchtkwaliteit – zowel op scholen als op iedere plek waar mensen (samen)komen. Maar hoe staat het nu eigenlijk met die luchtkwaliteit binnen en buiten op scholen? En wat is het effect van een slechte luchtkwaliteit op kinderen?
Om maar met de deur in huis te vallen: het kan beter. 273 scholen en ruim 600 locaties voor kinderopvang staan zo dicht op drukke wegen, dat er volgens de GGD aanzienlijk risico is op gezondheidsschade bij kinderen, zo kopte EenVandaag begin mei van dit jaar. Uit het onderzoek van EenVandaag in samenwerking met Investico bleek dat het gaat het om 2.039 locaties waar kinderen en ouderen aanwezig zijn. Denk aan: scholen, kinderdagverblijven, buitenschoolse opvang, verzorgingstehuizen en sportvelden. Zo zijn er 273 basisscholen en middelbare scholen die volgens de richtlijnen te dicht bij een drukke weg liggen. Op die scholen zitten samen meer dan 95.000 leerlingen.
Van buiten…
‘Die scholen staan echt op de verkeerde plek’, reageerde kinderlongarts Ismé de Kleer van het Franciscus Gasthuis en Vlietland-ziekenhuis van Rotterdam destijds bij EenVandaag. Zij maakt zich al jaren zorgen om luchtvervuiling en de gezondheidsschade die dat bij kinderen kan aanrichten. Met name kinderen zijn extra kwetsbaar bij blootstelling; de longen bij (jonge) kinderen moeten zich nog ontwikkelen. Het inademen van stoffen in uitlaatgassen, zoals fijnstof en stikstofoxiden, kan leiden tot benauwdheid, hoesten of astma-aanvallen. ‘Onderzoek na onderzoek heeft uitgewezen hoe schadelijk die stoffen zijn’, benadrukt De Kleer.
… naar binnen
Naast het buitenklimaat is een gezond binnenklimaat essentieel. Op basis van onderzoek van het LCVS uit september 2020 blijkt dat slechts 30 procent van alle schoolgebouwen in het basis- en voortgezet onderwijs aan de ventilatienormen voldoet. Zorgwekkend, want binnen wordt meer tijd gespendeerd dan buiten en zit je met veel kinderen in één ruimte. Bij een slechte ventilatie zullen virussen bovendien sneller verspreid worden, zo hebben we geleerd sinds de coronapandemie.
Daarnaast blijkt een goed binnenklimaat ook van belang voor de leerprestaties. De Universiteit Maastricht nam de afgelopen jaren de luchtkwaliteit in diverse klaslokalen onder de loep. Wat bleek? Hoe hoger de CO2-hoeveelheid, hoe slechter de resultaten. Als het CO2-gehalte in een lokaal in de periode voor een toets verdubbelt, neemt het resultaat voor de toets met 20 procent af, concluderen de onderzoekers. Volgens deze onderzoekers is het niet al te best gesteld met de luchtkwaliteit op basisscholen. In een lokaal mag de concentratie CO2 maximaal 1200 deeltjes per miljoen (PPM) zijn. Maar dit aantal komt bij de dagelijkse CO2-piek tot bijna 1500 ppm. In de buitenlucht is het CO2-niveau in Nederland 415 ppm.
Wettelijke normen
Als schoolbestuur zul je ervoor moeten zorgen dat je schoolgebouwen voldoen aan de bestaande wettelijke normen uit het Bouwbesluit en aanvullende richtlijnen voor een gezond binnenklimaat. Goede ventilatie is hier een onderdeel van. Wist je dat de Rijksoverheid een reeks van maatregelen heeft getroffen om de ventilatie op scholen te verbeteren? Op Ventilatiehulp.nl kunnen scholen de Handreiking optimaal ventileren op scholen downloaden. Hierin is te lezen hoe je als school de luchtkwaliteit in klaslokalen kunt verbeteren door bijvoorbeeld slimmer gebruik te maken van bestaande ventilatievoorzieningen. Ook krijg je als school middelen gekregen voor de aanschaf van CO2-meters. Door in elk lokaal de hoeveelheid kooldioxide te meten, weet je of er meer geventileerd moet worden. Er wordt op dit moment zelfs gewerkt aan een CO2-meterverplichting voor alle klaslokalen.
Meldpunt
Sinds begin vorig jaar is er zelfs een meldpunt voor slechte ventilatie van schoolgebouwen. Het meldpunt van kenniscentrum RuimteOK is bedoeld voor het basis-, speciaal- en voortgezet onderwijs. De Algemene Onderwijsbond opende een eigen loket voor het mbo, hbo en wo.
Maatregelen
Is het klimaat niet orde, dan kunnen volgens experts eenvoudige maatregelen een grote bijdrage leveren aan de bestrijding van luchtvervuiling op scholen. In Groot-Brittannië bijvoorbeeld hebben ze hier al onderzoek naar gedaan. In Londen hebben ze groene schermen langs de omheining van diverse scholen geplaatst en zijn de straten op schooldagen tijdens het ophalen en brengen van de kinderen verboden terrein voor gemotoriseerd verkeer. Daarnaast zijn er luchtreinigers in de klaslokalen geïnstalleerd. Hiermee hebben ze de blootstelling aan giftige stoffen met bijna de helft kunnen verminderen!
Laat de leerlingen zelf meten
Hoe weet je nu of jouw binnen- en buitenklimaat op orde is? Je kunt nu zelf metingen aan de luchtkwaliteit of geluid doen met goedkope ‘sensoren’. Het Samen Meten programma van het RIVM ondersteunt deze ontwikkeling. Het is natuurlijk nog leuker én leerzamer om je leerlingen zelf te laten meten. Verschillende basis- en middelbare scholen doen mee aan citizen science-projecten. Of gebruik het lespakket van het RIVM.
Meer weten? Kijk op
