Het bevorderen van lezen draagt op veel manieren bij aan de ontwikkeling van mbo-studenten. “Het lezen van boeken spreekt tot de verbeelding en brengt hen in aanraking met andersdenkenden”, vertelt Renée den Breems van Passionate Bulkboek. “Maar voor het zover is, moeten studenten eerst verleid worden tot lezen.”
Foto: Vera Cornel
Op 10 november is het leesoffensief ‘Heel MBO leest’ van start gegaan, een initiatief van Kennispunt Taal en Rekenen, de MBO Taalacademie en Stichting Lezen. Dit leesoffensief heeft als doel om mbo-studenten aan te moedigen om meer te lezen. Ook Passionate Bulkboek zet zich in voor deze doelgroep, vertelt Renée den Breems, Hoofd Leesbevordering & Advies. “Studenten op het mbo hebben vaak niet voldoende taalniveau om volwaardig mee te kunnen doen in onze maatschappij. Het minimale niveau 2F, dat nodig is om bijvoorbeeld een brief van de gemeente te kunnen begrijpen, wordt regelmatig niet behaald. Daar moet dus een slag geslagen worden.”
Het vak Nederlands zou hier een logische plek voor zijn, maar er is doorgaans weinig tijd over om te investeren in de leesbevordering, aldus Den Breems. “Er moet toegewerkt worden naar de examens en daar hebben docenten Nederlands maar 1 of 2 uur per week de tijd voor. Terwijl docenten Burgerschap of LOB meer ruimte hebben of zelfs op zoek zijn naar invulling van hun lessen.” Een samenwerking ligt hier voor de hand, vindt ze. “Het kost tijd om te investeren in leesplezier, dus dat is een uitdaging. En dat terwijl er geldt: hoe meer je leest, hoe leuker het wordt en des te beter je erin wordt.”
Verruimen en verrijken
Wie leest krijgt een steeds grotere woordenschat, leert verbanden leggen en krijgt een enorme boost qua taalvaardigheid. “Naast het ervaren van leesplezier, vinden we dat bij Passionate Bulkboek waardevolle bijkomstigheden. Daarom gaan we hier tijdens onze trainingen met docenten expliciet mee aan de slag.”
Met tips en kant en klare lessuggesties krijgen docenten hulp in hun missie om studenten aan het lezen te krijgen. Elk jaar wordt er een actuele boekenlijst gemaakt voor docenten, gelieerd aan de verhalenwedstrijd ‘Er was eens’. Dit programma voor studenten combineert lees- en schrijfonderwijs. In zeven lessen lezen studenten een boek, waarna de schrijver de klas bezoekt. “Daarna gaan ze, geïnspireerd door het bezoek, zelf aan de slag met een verhaal”, vertelt Den Breems. “Deze verhalen worden allemaal gebundeld in een boek, dat alle deelnemers krijgen. We kiezen het beste verhaal en de winnaar krijgt een boekenkast met tien zelfgekozen boeken. Het is leuk om te zien hoe leuk de studenten het vinden om hun naam in een boek te zien staan.”
De wereld aan je voeten
Het lezen van boeken kan ervoor zorgen dat leerlingen uit armere milieus een breder perspectief op de wereld krijgen, aldus Den Breems. “Sommige studenten komen hun eigen stad nauwelijks uit, of hebben geen geld om op vakantie te gaan. Dankzij boeken ligt de hele wereld binnen hun bereik, dat is heel waardevol. Daarnaast willen we dat mbo-studenten zich kritisch leren op te stellen, maar dat is wel een uitdaging.”
Om te beginnen moeten de leerlingen op het spoor van het juiste boek worden gebracht en zich aangetrokken voelen tot lezen. “Krijg dat maar eens voor elkaar. Met onze training ‘Leesplezier in het mbo’ gaan we deze uitdaging samen met docenten aan. We beginnen dan helemaal from scratch en gaan hier twee of drie middagen mee aan de slag. Hoe creëer je leesmotivatie? Hoe overwin je weerstand? We kijken ook naar welke boeken aansluiten bij de belevingswereld van de studenten. Het is belangrijk om te bedenken hoe je die ervaring betekenisvol kunt laten zijn.”
Rustig opbouwen
In gesprekken met docenten hoort Den Breems regelmatig dat zij het spannend vinden om intensief met het onderwerp leesbevordering aan de slag te gaan. “Ze zijn er vaak van overtuigd dat hun studenten niets met lezen hebben, of verwachten dat een poging gedoemd is te mislukken. Maar ik heb bij het geven van trainingen en inspiratiesessies gezien dat studenten verleid kunnen worden tot lezen. Er is immers voor iedereen een verhaal dat aanspreekt, maar zie het maar te vinden.”
Het kan studenten helpen om te beginnen met een kort verhaal, geeft Den Breems als eerste tip. “Als je met een klein verhaal begint, kan je dit gezamenlijk in de les bespreken. Dan ervaren de studenten dat het leuk is om te lezen, en heus niet saai en stoffig. Uiteindelijk wil je succeservaringen creëren, positieve momenten.”
Het uitgangspunt is om een zaadje te planten en dat heeft tijd nodig. “Je kan een moment van vrij lezen instellen, maar dat vraagt om een introductie, stappenplan en inventiviteit. Een student direct en onvoorbereid twintig minuten aaneen laten lezen, dat gaat ‘m niet worden. Je moet een boek vinden dat ze aanspreekt en de leestijd langzaam opbouwen. Uiteindelijk zal je merken dat er studenten zijn die aandringen op meer tijd.”
Juiste omstandigheden
Of ze vervolgens ook thuis aan het lezen slaan, dat is aan de studenten. “Maar ervaring leert dat als iemand eenmaal met het leesvirus besmet is, diegene ook geneigd is om dit op andere momenten voort te zetten. Docenten kunnen natuurlijk ook helpen bij het creëren van de juiste omstandigheden om te lezen, door hierover te praten. Bijvoorbeeld door samen na te denken over op welk moment een student graag leest, en op welke plek. Dat zijn zaken die ook van belang zijn.”
Kijk als docent vooral ook naar het aanbod van boeken dat je de studenten geeft, benadrukt Den Breems. “Biedt boeken aan in alle soorten en maten. Dik en dun, van graphic novels en strips, verhalenbundels, fictie en non-fictie tot biografieën. Iedereen heeft andere voorkeuren. Het is goed om daar gehoor aan te geven.”
Taalcongres
Renée den Breems verzorgt tijdens het Nationaal Taalcongres op 17 januari de workshop: Samen lezers maken. Leerlingen aan het lezen krijgen, dat doe je zo! Ze deelt in deze workshop één van de vele werkvormen van Passionate Bulkboek. Verheug je op een leuke en makkelijke opdracht, die je de volgende dag meteen met je leerlingen kunt uitvoeren. Maak bovendien kans op de volledige inspiratiesessie voor jouw vaksectie. We verloten 2x een inspiratiesessie t.w.v. 495 euro.
Uit recente publicaties, zoals De Staat van het Onderwijs 2023, blijkt dat het belang van taalonderwijs en taalbeleid in het mbo steeds groter wordt. Volgens het PISA-onderzoek uit 2018 heeft een kwart van de 15-jarigen moeite met het begrijpen van schoolteksten, met name in het vmbo en mbo. Met een groter risico op voortijdig schoolverlaten als resultaat.
