De weerbaarheid van een kind hangt samen met aanleg en karakter. Het ene kind ziet geen gevaren en heeft veel zelfvertrouwen. Het andere aarzelt bij een nieuwe taak. Om weerbaar te zijn moet je zelfvertrouwen hebben. Kinderen met zelfvertrouwen staan steviger in hun schoenen en gaan veerkrachtig om met tegenslagen. Met deze tips werk je aan het vergroten van weerbaarheid.
Wat is weerbaarheid?
Een weerbaar kind kan aangeven waar zijn grenzen liggen. Het kan en durft voor zichzelf op te komen en is assertief als er wat over hem of haar wordt gezegd waar het kind het niet mee eens is. Het kan situaties beoordelen en alternatieven bedenken waaruit het een keuze kan maken.
Stimuleer het zelfvertrouwen en een goed zelfbeeld
- Vertel een kind regelmatig waar het goed in is.
- Een kind kan zelf heel veel. Laat zien dat je daar vertrouwen in hebt.
- Moedig een kind aan om ook taken te doen waar het onzeker over is. Verdeel een nieuwe taak in stapjes waardoor de kans op succes groter wordt.
- Geef een compliment dat gericht is op het gedrag als de taak is gelukt: ‘Wat goed dat je alle rijtjes sommen toch hebt gemaakt.’
- Complimenteer de persoonlijkheid van een kind: ‘Wat vind ik het knap dat je doorzet bij deze moeilijke rekensommen.’
Heb oog voor het welzijn
- Respecteer alle gevoelens van het kind. (‘Jij bent goed.’)
- Bespreek negatief gedrag en de gevolgen voor het kind en de ander. (‘Je gedrag is niet goed.’)
- Stimuleer het uitspreken van gevoelens.
- Bereid het kind voor op nieuwe dingen door uit te leggen wat er gaat gebeuren en stel het kind op zijn gemak.
- Luister actief naar het kind.
- Oordeel niet.
- Neem de tijd voor het kind.
Vergroot de zelfkennis
- Bespreek met het kind waar het goed en minder goed in is.
- Bespreek samen wat het fijn en niet fijn vindt, bijvoorbeeld tijdens het werken in groepjes.
- Check de emoties van het kind naar aanleiding van een situatie: ‘Klopt het dat je boos was, toen je te laat in de klas kwam?’
Nodig uit om hulp te vragen
- Stimuleer de kinderen om elkaar te helpen. Creëer een klassenklimaat waarin hulp vragen aan een ander niet vreemd is.
- Bespreek met de kinderen bij wie ze terechtkunnen in hun omgeving als ze er zelf niet uitkomen. Het heeft meerwaarde om dit klassikaal te doen, omdat de kinderen van elkaar kunnen horen dat een oom, tante, buurvrouw, buurman ook een goede gesprekspartner kan zijn. Het kind kan dan op nieuwe ideeën komen.
Stimuleer ja of nee zeggen
- Stel vragen of bespreek situaties zó dat kinderen de mogelijkheid voelen om ja of nee te zeggen:
- Wil je een traktatie tussen de middag?
- Het regent. Zal ik je na schooltijd naar huis brengen?
- Bij het spel in de gymzaal mag je zelf kiezen bij wie je in de groep zit.
- Bespreek hoe je grenzen aangeeft. Wat zeg je dan? Wat doe je dan? Bespreek vervolgens waar in hun lijf ze bepaalde emoties voelen. Kinderen worden zich dan meer bewust van wat ze werkelijk willen en ervaren. Stimuleer het kind om te handelen naar zijn gevoelens.
Vergroot oplossend vermogen in moeilijke situaties
Kinderen leren van elkaar in de klas. Het vergroot hun handelingsrepertoire.
- Bespreek situaties volgens de ‘stel dat’-methode.
- Stel dat je niet mee mag spelen op het speelplein. Hoe zou je kunnen reageren?
- Stel dat je hard hebt geleerd voor een proefwerk en je hebt toch een onvoldoende. Een ander kind maakt daar een vervelende opmerking over. Wat doe je dan en wat zeg je dan?
- Stel dat je wordt gepest. Hoe kun je dan reageren?
Meer kijken
José Kuijsters werkt als orthopedagoog bij Pedagogisch Buro Compane. Zij begeleidt kinderen en leerkrachten in het basisonderwijs. Daarnaast publiceert zij artikelen, ontwikkelt zij cursussen voor leerkrachten en is zij als docent verbonden aan diverse (post)HBO- en HBO- Masteropleidingen.
