Afgelopen zomer lieten wij ons huis opnieuw in de lak zetten. Dat klusje laten wij al jaren door dezelfde twee ‘mannetjes’ doen. Dit behendige klus-duo is gewild en daarom benader ik ze al een jaar voordat de klus geklaard dient te worden. Op het moment dat de afspraak in onze agenda staat, slaan we direct voor een leger aan foerage in. Denk aan sloten koffie, bergen stroopwafels en roze koeken. Goed werkvolk is schaars en dient daarom gekoesterd en gepaaid te worden. De te lange koffieschaft, aaneengeregen sigarettenpauzes en dissonante André Hazes imitaties nemen we uiteraard met liefde op de koop toe. We hopen over een aantal jaar immers weer een beroep op deze heren te kunnen doen.
Niet enkel in de schildersbranche heerst schaarste op de arbeidsmarkt. In onderwijsland is eveneens sprake van een arbeidstekort. De overheid heeft maatregelen getroffen om het onderwijs aantrekkelijker te maken. Er is onlangs een salarisverhoging van tien procent doorgevoerd en in de vernieuwde cao zijn afspraken gemaakt voor werkdrukverlaging. Hulde! Echter mis ik nog een essentieel onderdeel bij deze vermindering van de werkdruk. Zelf kunnen we namelijk nog veel leren van onze zingende schildervrienden.
Stel je het volgende eens voor. ‘Buurman & Buurman’ hebben de verfklus geklaard en ons huisje staat er weer spik en span bij. We betalen de heren de vooraf bepaalde rib uit ons lijf, maar geven hen vervolgens nog wel even de opdracht kosteloos de borders, deuren en kozijnen van onze garage te lakken. De kompanen zouden ons uitlachen — óf inplannen voor volgend jaar. Geen gekke reactie, toch?
“Nee, helaas. Er zijn geen uren beschikbaar, maar zo moet je het ook niet zien.”
Echter is deze gang van zaken op veel scholen wél gebruikelijk en dat is gedeeltelijk aan onszelf te wijten. Aan het einde van het schooljaar ontvang je de formatiekaart met daarop de lesuren en taken die je zijn toegewezen voor het jaar erop. Een nieuw schooljaar begint en wat blijkt? Er ontbreekt nog een collega taalbeleid (100 taakuren). Men zoekt collega’s voor de introlessen groep 8 (4 woensdagmiddagen). En… “Is de werkgroep burgerschap (120 taakuren) niet echt iets voor jou?” Bij navraag of deze taken vervolgens gefaciliteerd worden, is het antwoord. “Nee, helaas. Er zijn geen uren beschikbaar, maar zo moet je het ook niet zien. We zijn toch geen commercieel bedrijf?”
Uiteraard stel je jezelf collegiaal op, vervang je eens een zieke collega en zijn taakuren in het onderwijs lastig te tellen. Geen probleem. In bovenstaande gevallen gaat het echter over structurele, niet uitbetaalde arbeidsuren. Veel klachten over een te hoge werkdruk in onderwijsland vinden hier hun oorsprong. Wanneer jij deze klussen voor nop aanneemt, gaat dat ten koste van de taken waarvoor je wél betaald wordt.
Daarnaast houd jij met je toezegging deze cultuur zelf in stand. We kunnen niet voor alle zaken omtrent werkdrukverlichting ons vingertje richting de schoolleiding of de overheid wijzen. Een betere werkdruk begint bij jezelf. Het docentschap is een prachtig vak. We hebben uitstekende arbeidsvoorwaarden en bovendien jaloersmakend veel vakantiedagen. Draag je ambt met trots. Neem je professie serieus en zeg — net zoals onze schilders — wat vaker ‘nee’ tegen dit soort structurele, onbetaalde arbeid. Niet uit recalcitrantie, maar uit professionaliteit. Je bent toch zeker Sinterklaas niet?!
Mart Eekels is docent Nederlands in het voortgezet onderwijs en heeft voorheen zestien jaar als groepsleerkracht in het basisonderwijs gewerkt. In zijn maandelijkse column voor Onderwijs van Morgen beschrijft hij zijn gedachtespinsels en belevenissen over het onderwijs, in de breedste zin van het woord. Het liefst geserveerd met een korreltje zout.
