Docent van de maand
Naam: Koen Merkx
Beroep: Docent Art & Design
Geeft les op: op het Sint Janslyceum
Geeft daarnaast: workshops voor basisschoolkinderen tijdens het Uitvinderslab in de bibliotheek
Dat Koen later iets met kunst wilde doen, wist hij al van jongs af aan. Maar dat dit voor een klas vol pubers zou zijn, was een verrassende uitkomst. Docent Koen Merkx over zijn passie voor kunst, zijn liefde voor lesgeven en waarom het vak zo belangrijk is.
Koen, je bent Docent Art & Design op het Sint Janslyceum: een middelbare school in Den Bosch. Kun je iets over jouw lessen vertellen?
Ik geef voornamelijk les in de onderbouw op verschillende niveaus: van mavo tot en met atheneum. De leerlingen zijn heel vrij in wat ze bedenken en maken, ik geef ze daarin enkel begeleiding. Ik geef een thema en dan mogen ze zelf op onderzoek uit. Ze maken dan bijvoorbeeld eerst een woordweb waarbij ze alles opschrijven wat met het thema te maken heeft. Ik help ze met het bedenken van ideeën, met het uitwerken of het uitdiepen. In de 1e klas was het thema laatst ‘minimuseum’. De jongeren gaan dan onderzoeken: wat vind ik zelf interessant? Waar liggen mijn interesses? Ze bedenken zelf welke materialen het mooiste of het beste zijn om te gebruiken. Ik laat de leerlingen experimenteren, struikelen, vallen en weer opstaan.
Daarnaast geef je als freelancer workshops. Zo organiseer je in samenwerking met Huis73 in Den Bosch, Rosmalen, Vught en Boxtel het Uitvinderslab. Wat is dat precies?
De workshops zijn voor basisschoolleerlingen tussen de 8 en 12 jaar. Zij kunnen zich hiervoor inschrijven en komen speciaal naar de bibliotheek om te experimenteren met technologie. Er zijn een hoop overeenkomsten tussen een kunstenaar en uitvinder, en dat vertel ik de kinderen dan. Ze bedenken bijvoorbeeld allebei nieuwe dingen. Bij een uitvinder wordt er vaak aan iets met stroom en machines gedacht. In de kunstwereld zijn er kunstenaars die mechanische onderdelen gebruiken in hun kunst. Ik probeer ze te laten inzien dat er een reden is waarom een telefoon reageert op jouw vinger of waarom je cijfertjes ziet op een weegschaal: in de binnenkant zitten allerlei werkende onderdelen.
Ik maak verschillende dingen met de kinderen zoals een robothuis, waar zij met mechanische onderdeeltjes een stroomkringetje bouwen. Of ik laat ze een robotdiertje of robotvriendje maken. Of we maken gereedschap met motortjes en lampjes. Die verwondering in de ogen van de kinderen als het apparaatje gaat bewegen: prachtig!
Ik laat de leerlingen experimenteren, struikelen, vallen en weer opstaan.
Hoe is je interesse voor kunst eigenlijk ontstaan?
Het grappige is dat ik de liefde voor kunst nooit echt van huis uit heb meegekregen, maar ik ben van kinds af aan heel erg geïnteresseerd geweest in het visuele. Mijn ouders hebben dit ook altijd gestimuleerd. In vriendenboekjes schreef ik al dat ik kunstenaar of tekenaar wilde worden. Na de middelbare school heb ik voor een creatieve mbo-opleiding gekozen; er ging een wereld voor me open. Vervolgens ben ik aan de Kunstacademie in Rotterdam gaan studeren.
Na het mbo heb ik wel getwijfeld wat ik nu precies met kunst wilde doen. Mijn docent in het laatste jaar zag dat ik struggelde met welke richting ik op wilde in de creatieve wereld. Ze vroeg daarom of ik een jaartje op school wilde komen werken als leeromgevingassistent. Daar zou ik dan een begeleidende rol krijgen. Zij zag me namelijk ook wel voor de klas staan. Ik dacht: ik probeer het gewoon. Met die ervaring ben ik naar de Kunstacademie gegaan om vervolgens inderdaad het onderwijs in te willen. Achteraf gezien een logische stap; het echte kunstenaarschap is best eenzaam, maar ik ben altijd een sociale jongen geweest. In de baan van docent Art & Design komt dit perfect samen.
Maak je nog kunst voor jezelf naast je baan als docent en je workshops?
Ik maak momenteel tussendoor interieurknuffels. Dat neem ik dan weer mee naar mijn werk op school: ik heb een ‘masterclass gekke knuffels’ gegeven aan leerlingen. Soms hebben leerlingen niet zoveel zin en dan is het zo leuk om te zien dat – puntje bij paaltje – iedereen na vijf lessen druk bezig is het met het naaien van zijn of haar eigen knuffel.
Ik krijg weleens de vraag: ‘Waarom is kunst dan belangrijk?’
Wat kenmerkt jou als docent?
Ik ben een gevoelig persoon en heb aandacht voor het individu. Ik denk dat mijn rust mij ook kenmerkt. Dat vind ik belangrijk, want als ik geen rust heb, hebben de leerlingen dat ook niet. Daarnaast wil ik dat iedereen zich veilig voelt en zichzelf kan zijn. Ik had laatst een leerling die struggelde met bepaalde zaken waarover ik met haar aan het praten was en zij zei: ‘Ik voel me heel veilig bij jou.’ Dat vond ik echt een compliment; zoiets maakt mijn dag helemaal goed.
Je werkt met pubers, bij wie het soms aan motivatie ontbreekt. Hoe zorg jij dat je leerlingen gemotiveerd blijven voor jouw vak?
Ik probeer ze mee te geven waaróm ze iets gaan doen en probeer er betekenis aan te geven. Ik krijg weleens de vraag: ‘Waarom is kunst dan belangrijk?’ Ik leg dan uit dat het niet uitmaakt welke weg je later inslaat en welke baan je uitoefent, creativiteit heb je altijd nodig en moet je daarom ontwikkelen. Vaak kom je tijdens je werk problemen tegen die opgelost moeten worden. Daar heb je een probleemoplossend vermogen voor nodig. Dat is wat je aantikt met het kunstvak.
Wat wil je andere docenten meegeven?
Ik denk dat het belangrijk is dat niet altijd alles maar serieus moet zijn en je sommige zaken met een korreltje zout kunt nemen. Er moet in de lessen ook ruimte zijn voor humor en luchtigheid. Zo kom je dichter tot een leerling.
Word ook docent van de maand
Heb jij een bijzonder verhaal en wil je ook als docent van de maand geïnterviewd worden? Of wil je een collega voordragen? Laat het ons weten op redactie@malmberg.nl.
