Stel, je bent een jaar of tien en je zit in de klas. Je maakt een opdracht voor taal, maar je komt er niet helemaal uit. Je wilt liever niet meteen de juf of meester om hulp vragen, dus tik je je buurman aan. Die haalt zijn schouders op: hij weet het ook niet. Wat zou het fijn zijn als je op dat moment je tablet erbij kunt pakken.
Je klikt op een filmpje van een kind dat precies dezelfde opdracht heeft gemaakt. Het kind vertelt dat het eerst best lastig was en wat hem heeft geholpen om de opdracht toch tot een goed einde te brengen. Je haalt opgelucht adem en kunt zelfstandig verder met de handzame tips van het kind uit het filmpje.
Susan Koenen is freelance documentairemaker en regisseur van diverse educatieve video’s voor o.a. Uitgeverij Malmberg. Haar (jeugd)documentaires zijn te zien bij de publieke omroep en wonnen diverse jury- en publieksprijzen in binnen- en buitenland. Meer informatie op: www.komedia.nl.
Lesvideo’s zijn er in allerlei soorten en maten. Het kan gaan om filmpjes met tips van een leeftijdgenoot, maar je kunt ook denken aan filmpjes waarin een expert zich tot de kinderen richt – liefst op locatie, in toegankelijke taal en met humor.
Een expert in een lesvideo functioneert eigenlijk als een soort ambassadeur. De expert staat aan de kant van het kind en geeft speciale tips die zij uit eigen beroepservaring heeft verzameld. De tips zijn zeer waardevol, omdat deze deskundige echt weet wat erbij komt kijken en al heeft laten zien wat zij allemaal kan. Zo, gesteund door een keur aan toegankelijke experts die met praktische adviezen en een hoop kennis de opdrachten waardevol en inzichtelijk maken, vergroot jij de impact van je lessen.
Met je hoofd de klas uit
In het (basis)onderwijs zijn video’s steeds vaker onderdeel van de lesmethode. En dat is een kansrijke ontwikkeling. Wanneer een kind een video met bijvoorbeeld een volwassen expert bekijkt, is het even met het hoofd uit de klas. Het kind komt terecht op een bijzondere plek van waaruit een inspirerend persoon het direct aanspreekt. Op die manier krijgt het kind als het ware een extra groep geweldige leerkrachten en wordt een schooldag gevarieerder. De leerlingen leren een bekende kinderboekenschrijver kennen, een kinderadvocaat, een sportcoach van een Oranjeteam, een kok van Heel Holland Bakt of een stoere spoken word-artiest die dol is op taal en er heel goed in is, ondanks dat hij als kind stotterde. Dankzij de filmpjes duiken de kinderen veel dieper in een onderwerp.
Kinderen als motiverende sprekers
Lesvideo’s met kinderen van dezelfde leeftijd als de leerlingen hebben ook veel te bieden: de peers hebben een bemoedigende, inspirerende of verduidelijkende rol. Soms heb je niet de mogelijkheid om alle kinderen apart te helpen. Dat is een praktische reden voor het gebruik van ‘peerfilmpjes’ in de klas, maar er zijn ook inhoudelijke redenen. Het kan blikverruimend zijn om een kind te zien dat anders praat dan jij of er anders uitziet, maar dat heel spontaan uitlegt wat een bepaalde opdracht voor hem of haar betekent.
Vuur
Ik had een keer een Rotterdams meisje voor de camera. Haar taalopdracht was: schrijf een brief aan je ouders waarin je hen probeert te overtuigen. Dit meisje wilde graag ‘alleen naar de natuur gaan’. Nu woonde het meisje in kwestie midden in de stad en was nog nooit alleen waar dan ook naartoe geweest.
De opdracht had haar enorm enthousiast gemaakt. Ze vertelde vol vuur waarom de natuur zo fantastisch was. De opdracht volgend kwamen alle elementen die bij een overtuigende brief horen vanzelf voorbij: waarom is het zo fijn om in je eentje tussen de bomen door te lopen, naar de eendjes te kijken en mooie bloemen te zien? Ze vertelde ook welke onderdelen in een overtuigende brief horen en welke woorden ze daarvoor had gebruikt.
Waar de meeste kinderen tijdens deze opnames met een klembordje in de hand zitten en af en toe spieken wat ze ook alweer hadden geschreven, legde dit meisje na een tijdje het bordje opzij en stond op om met grote gebaren te vertellen wat ze op haar hart had. Ik weet zeker dat haar enthousiasme andere kinderen geraakt heeft. En wie weet heeft ze met haar brief haar ouders ook werkelijk overtuigd.
Gemotiveerd aan de slag
Als leerkracht kun je na het tonen van een lesvideo weer prettig met de kinderen aan het werk. Stel, de kinderen hebben net een filmpje van een kinderadvocaat gezien die in stappen uitlegt hoe je met goede argumenten een rechter kunt overtuigen: doe eerst dit, dan dat. Daarna doet de advocaat met een dosis humor ook nog even uit de doeken hoe je je ouders misschien met goede argumenten kunt overtuigen om bijvoorbeeld een huisdier te nemen omdat jij dat zo graag wilt. Dan is het onderwerp ineens heel concreet geworden! De kinderen zien precies wat je met het geleerde kunt bereiken en gaan daardoor gemotiveerder aan de slag.
Leuk, we gaan vergaderen!
Een groepje kinderen kreeg de opdracht om een vergadering te houden. Ze maakten een agenda en zetten allerlei onderwerpen op een rij die ze met de directeur van de school wilden bespreken. Voor de camera vergaderden ze, ieder in zijn eigen rol – de gespreksleider, de notulist, de deelnemer … De onderwerpen liepen uiteen van gordijnen tegen inkijk in de kleedkamers van het gymlokaal tot schunnige graffiti-teksten op de buitenmuur die er echt af moesten.
Na mijn vraag of ze deze vergadering ook in het echt wilden houden, ging er een golf van adrenaline door het groepje. Kon dat echt? Dat zou geweldig zijn! Dan konden ze zelf met de directeur bespreken wat er anders moest! Ze liepen meteen naar haar kamer om het te regelen. Met hun officieel uitziende vergaderagenda overtuigden ze de directeur. Even later kwamen de kinderen stralend terug. De camera ging weer aan en ze meldden dat ze een afspraak hadden, meteen na schooltijd.
Ik had zelf van tevoren geen bruisend gevoel bij de opdracht, maar deze kinderen lieten zien dat een vergadering een deur opent naar verbetering. Zo werd dit juist één van de meest inspirerende filmpjes.
