Maar liefst 25% van de jonge medewerkers tussen 18 en 34 jaar ervaart burn-out klachten op de werkvloer. Die cijfers zijn het hoogst in de zorg en het onderwijs. Als docent Zorg en Welzijn is het belangrijk om met studenten in gesprek te gaan daarover: hoe gaan zij om met werkstress en hoe voorkom je een burn-out? We delen een aantal praktische tips voor in de les.
Waarom hebben zoveel jongeren in de zorg een burn-out?
Uit een inventarisatie van CNV Jongeren blijkt dat 1 op de 8 jonge medewerkers in de zorg een burn-out heeft (gehad). 1 op de 3 komt oververmoeid thuis na het werk. Waar komt dit door? Vaak wordt als oorzaak genoemd: prestatiedruk, een negatieve werksfeer, personeelstekort en tijdsdruk. Veel zorgmedewerkers hebben een groot verantwoordelijkheidsgevoel, ze leggen de lat voor zichzelf heel hoog en vinden het moeilijk om hun eigen grenzen aan te geven. ‘Ik wilde het graag goed doen, ik schaamde me dat het me allemaal teveel werd en ik thuis kwam te zitten’, vertelt de 26-jarige Kitty, verpleegkundige in opleiding.
Door het personeelstekort is de werkdruk hoog, pauzes schieten er bij in, gaten in het rooster moeten onderling opgevuld worden en soms is het lastig om verlof te krijgen. Een hoge werkdruk kan tot een negatieve werksfeer leiden. Ook de zorgprofessionals die studenten en jonge medewerkers op de werkvloer begeleiden zijn druk, waardoor ze soms minder beschikbaar zijn. Of de student durft zelf minder vragen te stellen met de gedachte: ‘ik los het zelf wel op, zij heeft het ook druk.’ Er is minder hersteltijd, met als gevolg fysieke en psychische klachten en een hoger ziekteverzuim. ‘De uitstroom in de zorg, vooral onder 25- tot 35-jarigen, is alarmerend hoog’, stelt de voorzitter van vakbond CNV Zorg & Welzijn.
Hoe herken je de signalen van een burn-out?
Bij een burn-out is je stresssysteem voor een langere periode overbelast. Fysieke klachten zijn vaak: oververmoeidheid, slapeloosheid, je onrustig of opgejaagd voelen, hoofdpijn of duizeligheid en hartkloppingen. Daarnaast ervaren mensen psychische klachten zoals: slechte concentratie, piekeren, je onzeker voelen, snel geïrriteerd, boos of emotioneel worden en normale dagelijkse dingen als ‘zwaar’ ervaren.
Zo bespreek je het in de klas
Een geschikte video om samen te bekijken in de klas is onderstaande video van NPO Kennis. Hierin wordt uitgelegd wanneer je meer vatbaar bent voor burn-out en hoe je dit kunt voorkomen.
Om na het bekijken van de video ook in gesprek te gaan over het onderwerp, lichten we drie preventiestrategieën toe. Deze kun je met de studenten bespreken.
- Werkstress bespreekbaar maken
Stagiairs of jonge medewerkers willen graag een goede indruk maken op de werkvloer. Praten over werkstress doen ze daarom niet zo snel. Werkstress bespreekbaar maken is dan ook stap één. Je kunt hiervoor de ervaringen van jongeren gebruiken uit de overheidscampagne Hey het is oke, zoals die van Yumi en Nutan. Deze verhalen bieden veel aanknopingspunten om met de klas in gesprek te gaan over hun eigen ervaringen. Door het delen is er herkenbaarheid en ontstaat er verbinding. Samen bespreek je vervolgens hoe ze met de stressklachten kunnen omgaan of hoe ze het kunnen aankaarten bij hun mentor, collega of een leidinggevende.
- Balans tussen inspanning en ontspanning
Het is belangrijk om studenten te leren dat er een balans moet zijn tussen inspanning en ontspanning. Hoe kun je voor ontspanning zorgen tijdens je werkdag? En hoe ontspan je na je werkdag en in je vrije tijd? Na een werkdag heb je hersteltijd nodig. Hoe maak je je hoofd leeg? Voor de één is dat sporten, voor de ander yoga, een hobby, lezen, klussen of een ritje op de motor. Doe een vragenronde ‘hoe laad jij weer op?’ in de klas en laat studenten elkaar tips geven. Hierbij kun je ook de video Goed voor jezelf zorgen: zo doe je dat gebruiken.
- Mindset en prestatiedruk
Veel jongeren noemen ‘prestatiedruk’ als belangrijke factor voor werkstress. Dit heeft alles te maken met mindset. Je eigen gedachten en overtuigingen hebben een grote invloed op je welbevinden. Samen met de klas kun je inventariseren welke (negatieve) gedachten en overtuigingen de studenten hebben. Gedachten als ‘ik mag geen fouten maken’ of ‘ik moet alles zelf oplossen’ kunnen tot veel stress leiden. Door met de klas te brainstormen over hoe je die gedachten kunt vervangen door andere, mildere gedachten (‘fouten maken mag’, ‘ik mag altijd hulp vragen aan collega’s’) leren jongeren hoe ze zelf hun stressgevoelens kunnen verminderen. In de video ‘Negatief denken omzetten naar positief denken’ worden vier praktische tips gegeven om mee aan de slag te gaan.
Mentale gezondheid
Als docent kun je dus al tijdens de opleiding een belangrijke bijdrage leveren aan de mentale gezondheid van je studenten. Maak werkstress in de lessen bespreekbaar, zodat je studenten hier niet te lang mee blijven worstelen en op den duur misschien uitvallen met een burn-out.
