Als docent sta je voor een nieuwe uitdaging: hoe ga je om met kunstmatige intelligentie in je lessen? Het gebruik van AI-tools zoals ChatGPT roept veel vragen op over integriteit, leerprocessen en beoordeling. In dit artikel bieden we een praktische leidraad voor het maken van duidelijke afspraken over AI-gebruik in de klas, zodat je kansen kunt benutten en risico’s kunt beperken.
Ethisch gebruik en integriteit
Maak leerlingen bewust van de ethische aspecten van AI-gebruik. Bespreek het belang van bronvermelding bij gebruik van AI-gegenereerde content en de noodzaak van kritisch denken over de output van AI-tools.
Docent levensbeschouwing Niels de Leeuw stelt op nos.nl: ‘Je hebt heel weinig middelen om het te tackelen en het is moeilijk om te herkennen. Als die werkstukken een wassen neus worden, heb je wel een vet probleem.’ Het is dan ook essentieel om leerlingen te leren hoe ze verantwoord met AI kunnen omgaan.
Zo pak je het aan
- Organiseer een workshop over AI-ethiek, waarbij leerlingen discussiëren over de voor- en nadelen van AI in het onderwijs.
- Laat leerlingen een AI-gegenereerd essay analyseren en beoordelen op kwaliteit, betrouwbaarheid en mogelijke vooroordelen.
- Ontwikkel samen met leerlingen een ‘AI-gedragscode’ voor in de klas.
2. Leerdoelen en vaardigheidsontwikkeling
Bepaal voor welke leerdoelen AI-ondersteuning passend is. Gebruik AI om belangrijke 21e-eeuwse vaardigheden zoals kritisch denken, creativiteit en probleemoplossend vermogen te bevorderen. Kim Schildkamp benadrukt in het e-magazine Slimmer Onderwijs met AI: ‘Het is goed om zelf veel dingen uit te proberen, er een beetje mee te spelen, ook samen met je studenten. Wees daar ook eerlijk over en voer het gesprek met ze.’
Zo pak je het aan
- Laat leerlingen AI gebruiken om een eerste opzet van een opdracht te maken, maar vraag ze vervolgens om deze kritisch te analyseren, aan te vullen en te verbeteren. Dit bevordert zowel hun AI-vaardigheden als hun eigen denkvermogen.
- Bedenk opdrachten waarbij leerlingen AI-gegenereerde content moeten fact-checken en verbeteren.
3. Beoordeling en opdrachten
Pas beoordelingscriteria aan op de nieuwe realiteit met AI-assistentie. Maak duidelijke afspraken over AI-gebruik bij werkstukken en focus meer op het proces en de toepassing van kennis dan op reproductie.
Het is belangrijk om een balans te vinden tussen het benutten van de voordelen van AI en het waarborgen van authentiek leren. Zoals docent Nederlands Aruna Hoofs aangeeft op nos.nl: ‘We kijken bijvoorbeeld naar gegenereerde foto’s, dan vraag ik ze of de foto echt is of niet. Ik leer ze kritisch kijken.’
Kun jij zien of de foto bij dit artikel door AI gegenereerd is of niet?
Zo pak je het aan
- Laat leerlingen een logboek bijhouden waarin ze reflecteren op hun gebruik van AI tijdens het maken van opdrachten.
- Overweeg, zoals geschiedenisdocent Marco van Vemde, om sommige opdrachten met pen en papier te laten schrijven. Dit kan een effectieve manier zijn om oneigenlijk gebruik van AI te voorkomen bij bepaalde taken.
4. Experimenteren en aanpassen
Blijf als docent experimenteren met AI-tools om de mogelijkheden en beperkingen te begrijpen. Wees open over je eigen leerproces met AI en betrek leerlingen hierbij.
Zo pak je het aan
- Organiseer regelmatig ‘AI-experimenteersessies’ met collega’s om ervaringen uit te wisselen en nieuwe toepassingen te ontdekken.
- Stel een ‘AI-werkgroep’ samen met docenten en leerlingen om de implementatie van AI in het onderwijs te monitoren en bij te sturen.
5. Ontwikkel een schoolbreed beleid rondom AI
De Algemene Onderwijsbond pleit zelfs voor landelijke richtlijnen omdat er nog te weinig bewustzijn is over de risico’s van de snelle ontwikkeling van AI. Het is daarom belangrijk om als school proactief te zijn in het ontwikkelen en aanpassen van beleid rondom AI-gebruik.
Zo pak je het aan
- Stel een werkgroep samen met vertegenwoordigers van verschillende vakgebieden om schoolbreed AI-beleid te ontwikkelen.
- Organiseer regelmatig informatiesessies voor docenten, leerlingen en ouders over het AI-beleid en de laatste ontwikkelingen.
- Evalueer elk semester de gemaakte afspraken en pas ze aan op basis van nieuwe inzichten en technologische ontwikkelingen.
- Maak gebruik van bestaande hulpmiddelen en richtlijnen, zoals het Ethiekkompas van Kennisnet of de Technology Impact Cycle Tool van Fontys, om het beleid te onderbouwen en vorm te geven.
Kritisch blijven
Door je te richten op deze vijf kernpunten creëer je een evenwichtige aanpak voor het gebruik van AI in de klas. Het is belangrijk om open te blijven staan voor de mogelijkheden van AI, maar ook kritisch te blijven en de afspraken regelmatig te evalueren en aan te passen.
Zonder AI meteen volledig te omarmen of af te wijzen, kun je een evenwichtige aanpak vinden die past bij jouw onderwijsvisie en de behoeften van je leerlingen. Door open te zijn over de uitdagingen en samen naar oplossingen te zoeken, creëer je een veilige en verantwoorde leeromgeving waarin AI een waardevolle rol kan spelen.
Zo bereid je zowel leerlingen als jezelf voor op een toekomst waarin AI een steeds grotere rol speelt, terwijl je tegelijkertijd de integriteit van het onderwijs waarborgt. Door duidelijke afspraken te maken en flexibel te blijven, kun je als docent de kansen van AI benutten en de uitdagingen het hoofd bieden.
