Je merkt bijen, muggen, vliegen, wespen en ander rondsnorrend gespuis vooral op als ze er zijn, en denkt niet aan ze als ze er niet zijn. Dat is precies de reden dat veel insecten in rap tempo verdwijnen zonder dat mensen het merken. Zijn mensen daar de oorzaak van?
Ja
Onderzoekers doen al jaren onderzoek naar insectenhoeveelheden en -soorten. Een onderzoek in Duitsland liet zien dat het aantal vliegende insecten in bepaalde gebieden tussen 1989 en 2017 met ongeveer 75 procent daalde. Volgens onderzoekers is het gebruik van landbouwgif de belangrijkste reden voor de afname van insecten zoals bijen en hommels. Marcel Dicke, hoogleraar entomologie (‘insectenkunde’) aan de Wageningen University is er duidelijk over: ‘Insecticiden (gif tegen insecten) zorgen voor dubbele ellende: eerst doden ze de insecten, en vervolgens komen er ook geen nakomelingen meer.’ In de landbouw zorgen ook kunstmest en schaalvergroting voor afname van aantallen en soorten insecten. Bovendien gebruiken veel mensen insectenvangers, speciale lampen en sprays. Tot slot leggen veel insecten het loodje als ze botsen met snelle vervoermiddelen zoals auto’s en treinen.
Nee
Sinds de start van het Duitse onderzoek eind jaren tachtig, werden steeds minder insecten gevangen. Dat kan betekenen dat er sprake is van afname, maar dat hoeft niet. Het is onduidelijk of de periode waarin werd gestart, een bijzondere was; misschien waren er toen extreem veel insecten. De huidige afname is dan dus geen bewijs dat het slecht gaat met de insecten. Andere onderzoekers wijzen op de relatie tussen het klimaat en insecten. Omdat sommige insectensoorten door klimaatverandering verspreid raken over een groter gebied, zullen andere soorten daar verminderen of verdwijnen. Tot slot: de meest recente en grote onderzoeken naar insecten zijn vooral uitgevoerd in beschermde natuurgebieden in Duitsland en andere delen van West-Europa. De onderzoeksresultaten zouden dus voor andere landen en gebieden heel anders kunnen zijn.
Dus
Veel is nog onduidelijk. Duidelijk is wel dat veranderingen in insectenaantallen en -soorten het gevolg zijn van menselijke en natuurlijke factoren. Insecten zijn belangrijk voor het ecosysteem op aarde. Insecten bestuiven planten, ruimen dode rommel in de natuur op en zijn voedsel voor amfibieën, spinnen, vleesetende planten, vissen en vogels. Als deze functies niet meer uitgevoerd worden, zal de natuur er wereldwijd heel anders uit komen te zien. Voor de landbouw kan het ontbreken van vlinders en bijen nadelig zijn. ‘Als we de bestuivers kwijt zijn, worden we gelijk in onze portemonnee geraakt,’ aldus Roy Kleukers van het Kenniscentrum Insecten in Leiden. Toch zullen mensen niet meteen zonder voedsel zitten. Een nieuwe vorm van landbouw is immers het kweken van insecten zoals meelwormen en sprinkhanen. Ook worden nieuwe insectensoorten ontwikkeld die in de landbouw ingezet worden in plaats van gif. Het gewicht van alle insecten op aarde is, ondanks de afname, nog steeds groter dan het gewicht van alle mensen bij elkaar. Een beetje respect voor insecten is dus wel op zijn plaats. Al is natuurlijk niemand verplicht ze te knuffelen.
Bronnen
Bron 1 Insectenonderzoek in Duitsland
Bron 2 Landbouwgif tegen insecten wereldwijd
Bron 3 Hoe werkt een ecosysteem?
Bron 4 Minder vogels door minder insecten
Bron 5 Dit kost het verdwijnen van nuttige insecten
Bron 6 Waardoor komt de Aziatische tijgermug steeds vaker voor in Nederland?
Bron 7 De Groene Vlieg bestrijdt insecten met insecten
Bron 8 Moderne landbouw produceert insecten
