De zorgsector kampt met een snel groeiend personeelstekort, een probleem dat volgens minister Agema de hoogste prioriteit heeft. Het is een uitdaging die niet alleen vraagt om meer instroom van nieuwe zorgmedewerkers, maar vooral ook om het voorkomen van uitval tijdens de opleiding. Docenten spelen al jaren een belangrijke factor bij het begeleiden en behouden van studenten. Hoe kun jij als docent bijdragen aan het studiesucces van een student?
Redenen van uitval
Voortijdig schoolverlaten is een hardnekkig probleem dat vrijwel bij alle mbo-opleidingen voorkomt. Hoewel corona lang als grootste oorzaak voor schooluitval werd aangewezen zijn er ook andere redenen waarom mbo-studenten vroegtijdig stoppen, stelt de onderwijscommunity. Denk aan het maken van een verkeerde studiekeuze. Door een veranderende maatschappij hebben jongeren te maken met persoonlijke obstakels zoals schulden en psychische klachten als eenzaamheid en depressie. Daarnaast maakt de krapte op de arbeidsmarkt het aantrekkelijk voor ze om te gaan werken in plaats van studeren. Ingrijpende redenen waar het onderwijs mee worstelt.
Oriëntatieprogramma: als een student nog niet kan kiezen
Op je vijftiende al een studiekeuze maken, dat blijkt lastiger dan gedacht. Vanaf dit schooljaar mogen mbo-scholen daarom een oriëntatiejaar aanbieden. In een oriëntatiejaar volgen studenten brede modules om te ontdekken wat bij hen past. Enkele mbo’s bieden dit aan in de vorm van een OrientatieKeuzejaar, een oriëntatieklas of een keuzejaar. Het geven van een praktisch inkijkje in de onderwijsomgeving kan jongeren helpen bij hun keuze, wat de uitval van studenten zou moeten terugdringen.
De juiste begeleiding voor een student
Want als docent speel je een cruciale rol in het ondersteunen van studenten bij hun studiekeuze én persoonlijke groei. Adnan Tekin, voorzitter van de MBO-raad, geeft aan dat de studietijd van jongeren en het afronden van een studie ook nodig is voor persoonlijke groei. Zo kan een passende aansluiting worden gecreëerd in de samenleving, stelt de MBO-raad.
Door de problematiek waar jongeren mee te maken hebben, is het van belang dat ze daarin op de juiste manier worden begeleid. Sommige studenten hebben hulpvragen waarvan het antwoord buiten de mogelijkheden van school ligt. Dit maakt het volgen of afronden van een opleiding lastig. De MBO-raad geeft aan dat een bredere, collectieve aanpak met maatschappelijke organisaties een passend vangnet zou kunnen zijn, zowel voor studenten als docenten. Denk aan de aanwezigheid van verschillende externe (jeugd) hulpverleners en interne medewerkers die wekelijks als voorziening op school aanwezig zijn. Eerder signaleren, kortere lijnen en de juiste hulp bieden.
Praktische tips om studenten enthousiast en gemotiveerd te houden
1. Sociale verbondenheid
Investeer in de relatie met je studenten. Laat zien dat het je opvalt dat een student weer aanwezig is. Toont een student ander gedrag? Signaleer dit en ga met de student in gesprek. Laat zien dat je de student echt ziet en hoort.
2. Positiviteit
Geef positieve feedback en benadruk de kleine overwinningen direct. Dat is een manier om studenten te motiveren om verder te leren en worden ze gesterkt in hun mogelijkheden. Een klein succes is ook een succes.
3. Praktische begeleiding
De praktische mindset van mbo-studenten vraagt om praktische begeleiding van een docent. Integreer reflectief leren als onderdeel voor de kwaliteit van leren in het beroepsonderwijs. Het inzichtelijk maken van een professionele taak en daar samen op reflecteren daagt studenten uit om bewust te worden van hun affiniteiten en capaciteiten. Als docent pas je je ondersteuning hierop aan en vergroot je de betrokkenheid van studenten.
4. Benut talenten
Opgeslokt worden door de orde van de dag maakt het soms voor docenten lastig om af te stemmen op de behoeftes van een student. Om de studentbetrokkenheid te vergroten zou je als docent ervoor kunnen kiezen om studenten mee te laten denken in de uitwerking van opdrachten. Mag een verslag ook een vlog zijn en kan een groepsopdracht in een podcast worden uitgewerkt? Onderschat de (technologische) talenten van studenten niet.
5. Afwisseling
Studenten hebben behoefte aan afwisseling tijdens de les. De toepassing van diverse werkvormen; een klassengesprek, een (creatieve) groepsopdracht, een les buiten het lokaal, ze zelf het thema van een les laten kiezen (binnen de beroepscontext). Ook regelmatig de lessen evalueren waarbij wordt gevraagd om de mening van student blijkt effectief.
Een gezamenlijke taak
Kortom, er zijn verschillende manieren om ervoor te zorgen dat studenten binnen de opleiding zorg en welzijn blijven. Het is een gezamenlijke taak van docenten om hier kritisch naar te kijken. De invulling en vormgeving van het onderwijs waarbij rekening wordt gehouden met de mogelijkheden van studenten. Extra aandacht voor sociale verbondenheid, praktische begeleiding en vernieuwde werkvormen.
Tegelijkertijd is het noodzakelijk dat er meer wordt ingezet op samenwerking tussen school en interne- en externe ondersteuning. Zowel bij de studiekeuze als de persoonlijke ontwikkeling. Vanuit een gevoel van samen ervoor zorgen dat jongeren gehoord en gezien worden en onderdeel zijn van de maatschappij.
