‘Het vmbo is echt oké!’ 

Van proefjes tot toekomstplannen: scheikundedocent Miranda Onstenk heeft in 27 jaar op het Udens College het vmbo in al zijn facetten beleefd. Dit jaar viert het vmbo zijn 25-jarig jubileum, en Miranda deelt haar ervaringen, uitdagingen en trots: ‘Geef kinderen de kans om zichzelf te ontdekken in hun eigen tempo en op hun eigen niveau!’

Je geeft al 27 jaar les, vertel!

‘Ik ben een echte vmbo-docent. Zolang ik lesgeef, is dat op het vmbo. Ik vind het mooi om leerlingen van het begin tot het eindexamen te begeleiden. Daarbij draait het niet alleen om mijn vak, maar ook om hoe we leerlingen helpen de maatschappij in te gaan. Wat past bij hen? Waar zijn ze goed in? Dat is voor mij de kern van onderwijs. Soms voelt scheikunde daardoor ondergeschikt.’

Het vmbo bestaat dit schooljaar 25 jaar. Wat valt je in al die jaren op?

‘In 25 jaar is er niets veranderd aan het scheikunde-examen. Bij havo en vwo zijn aanpassingen gedaan, maar wij moesten de leerlingen blijven voorbereiden op dezelfde oude stof. De grootste uitdaging is om het vak te verbinden met de belevingswereld van onze leerlingen. Gelukkig werken we nu met de vakvernieuwingscommissie vanuit het SLO aan een nieuw concept eindexamen, waarin we kijken naar wat relevant is voor hun dagelijks leven. In plaats van alleen reactievergelijkingen leren, willen we laten zien hoe scheikunde een rol speelt in hun eigen omgeving.’

‘Leerlingen willen snel resultaat en hebben moeite om te investeren in leren’

Zie je andere trends of ontwikkelingen?

‘Leerlingen zijn zeker veranderd. Door hun mobieltjes is de wereld veel groter, maar ook oppervlakkiger. Ze willen snel resultaat en hebben moeite om te investeren in leren. Dat zie je ook terug in de zesjescultuur. “Mevrouw, ik kan me maar vijf minuten concentreren,” hoor ik regelmatig. Het is mede aan ons om leerlingen te enthousiasmeren en daardoor meer motivatie en betere focus te ontwikkelen.’

Ik zag dat jullie school pas om 9:30 uur begint. Hoe bevalt dat? 

‘Goed! Het bioritme van onze pubers ligt tussen 10 en 2 op zijn best. Meteen een toets om half negen is dus geen goed idee. Het kerncurriculum begint om half tien, daarvoor is er groeps- of individuele coaching. Voorheen hadden we een mentoruurtje, maar leerlingen met wie het goed ging, sprak ik niet vaak. Nu spreek ik iedere leerling tweewekelijks een kwartier. Ook de toppers krijgen aandacht. Zo weet ik beter wat hen bezighoudt.’

Zijn er leerlingen of momenten die je zijn bijgebleven?

‘Specifieke leerlingen benoemen vind ik lastig. Als ik door Uden loop en oud-leerlingen me aanspreken, geeft dat een goed gevoel. Een jaarlijks hoogtepunt is het Bèta Tournament, waarbij vmbo-leerlingen in een laboratorium praktische opdrachten uitvoeren en strijden om de winst. Het is geweldig om te zien hoe trots ze zijn op wat ze bereiken. Veel leerlingen denken dat havo of vwo beter is, maar met zulke activiteiten laten we zien dat ze ook hier kunnen uitblinken.’

‘Veel leerlingen denken dat havo of vwo beter is, maar met zulke activiteiten laten we zien dat ze ook hier kunnen uitblinken.’

Hoe zorg je ervoor dat scheikunde aantrekkelijk blijft?

‘Dat is een uitdaging, want scheikunde is geen verplicht vak op het vmbo en speelt voor de mbo-keuze vaak geen rol meer. Zelfs naar een laboratoriumopleiding kun je zonder scheikunde in je pakket. Daardoor stoppen steeds meer scholen met scheikunde. Maar het vak is wél relevant. Daarom probeer ik het levendig te maken met veel practica. In de derde klas doen we afwisselend één les praktijk en één les theorie. Eerst iets zien of ervaren, daarna uitleggen hoe het werkt.’

Kun je een voorbeeld geven?

‘Bijvoorbeeld als leerlingen in een ziekenhuis of de voedselsector willen werken, vertel ik hoe scheikunde daarbij van pas komt. En met de vakvernieuwingscommissie proberen we een centraal praktisch schoolexamenprogramma in te voeren, zodat leerlingen meer met hun handen kunnen werken. Hierdoor verlagen we de moeilijkheidsgraad en hopen we dat het vak aantrekkelijker gaat worden.’

Wat betekent dit 25e jubileum voor jou?

‘Het is een mijlpaal! Dit jaar organiseren we op school een reünie voor (oud)leerlingen en (oud) collega’s. Ik hoop dat het vmbo meer erkenning krijgt. Ouders moeten meer kijken naar wat goed is voor hun kind, in plaats van te willen dat hun zoon of dochter per se naar de havo gaat. Het vmbo is echt oké! Het gaat erom dat iedere leerling op zijn/haar plek komt te zitten en zich kan ontwikkelen in iets wat bij hen past. Sommige kinderen bloeien later op, en je kunt altijd nog doorstromen. Geef kinderen de kans om zichzelf te ontdekken in hun eigen tempo en op hun eigen niveau.’

Als afsluiter: heb je tips voor andere (vmbo)docenten?
‘Het zou mooi zijn om te focussen op wat iemand wél kan. Daarnaast is het goed dat wij als docenten ons ook blijven ontwikkelen. De maatschappij verandert, de leerling verandert. Zo heb ik mijn ideale les nog nooit gedraaid. Iedere dag zoek ik naar manieren om dichterbij te komen. We hebben dit beroep gekozen om leerlingen verder te helpen!’