ADHD komt bij meiden net zo goed voor als bij jongens, maar wordt veel minder vaak herkend. Hoe krijg je deze leerlingen in het vizier en wat hebben ze van je nodig?
ADHD bij meiden vaak niet gezien
Neem een leerling met ADHD in gedachten en de kans is groot dat je aan een jongen denkt. Vreemd is dat niet. Geschat wordt dat 3 tot 5 procent van de kinderen en jongeren ADHD heeft. Jongens krijgen de diagnose twee tot drie keer vaker dan meiden en zo’n vijf jaar eerder. Veel meiden krijgen eerst en onterecht een andere diagnose, zoals angststoornis of borderline persoonlijkheidsstoornis. Dat ADHD bij meiden vaak onopgemerkt blijft, komt mede door normen die suggereren dat meiden geen druk of opvallend gedrag vertonen. Hierdoor leren ze al vroeg om hyperactief gedrag te verbergen.
Hoe je ADHD bij meiden herkent
ADHD ziet er bij meiden vaak anders uit. Ze kunnen dromerig zijn, afwezig lijken en moeite hebben om zich te concentreren. Soms vallen ze op door een ogenschijnlijk gebrek aan motivatie en een matige inzet. Dikwijls ervaren ze een innerlijke onrust. Omdat dit meestal voor de buitenwereld niet zo storend is, zie je de uitdagingen waar ze mee worstelen gemakkelijk over het hoofd.
Maar er zijn ook meiden met ADHD die wel opvallen door druk gedrag. Ze handelen impulsief, kunnen spreken zonder na te denken en zijn onrustig. Stilzitten is voor deze meiden een serieuze uitdaging.
Het belang van vroegsignalering
Doordat meiden leren om hun problemen te verbergen, kampen ze soms jaren met stress, faalangst en een laag zelfbeeld. Als de juiste diagnose uitblijft en ze daardoor niet de ondersteuning krijgen die ze nodig hebben, kunnen ze gaan onderpresteren.
Vroegsignalering is dus belangrijk. Het geeft meiden inzicht in wat hun uitdagingen zijn, waardoor ze beter gaan begrijpen hoe ze daarmee om kunnen gaan. Dat vergroot de kans op zelfacceptatie, waardoor ze kunnen groeien in hun talenten.
Wat te doen als je ADHD vermoedt
Als docent kun je geen diagnose stellen. Maar als het gedrag van een leerling opvalt, kun je voor haar wel het verschil maken. Observeer haar gedurende een periode en kijk of je een patroon in haar gedrag kunt ontdekken. Let op signalen zoals concentratieproblemen, dromerigheid, uitstelgedrag en een ietwat chaotische manier van werken. Hoe gaat het tijdens instructies, zelfstandig werken en het maken van groepsopdrachten? Hoe maakt ze haar huiswerk?
Bespreek je vermoedens met de mentor en de leerlingbegeleider. Zij kunnen dit verder oppakken.
Tips voor in de les
Voor leerlingen met ADHD is het volgende extra belangrijk.
1. Bied structuur en voorspelbaarheid
- Geef duidelijke, stapsgewijze instructies.
- Zorg voor een overzichtelijke planning, zodat taken en deadlines helder zijn.
- Herinner regelmatig aan opdrachten en controleer of ze goed begrepen zijn.
2. Stimuleer en motiveer op een positieve manier
- Geef complimenten voor inspanningen, niet alleen voor resultaten.
- Stel haalbare doelen.
- Benoem successen.
3. Vraag wat je leerling nodig heeft
Eenvoudige aanpassingen kunnen helpend zijn. Praat daarover met je leerling. Wat denkt ze zelf dat haar kan helpen? Heeft ze behoefte aan een rustige plek? Helpt het haar om tijdens de les even een wandeling op de gang te maken als ze moeite heeft om langdurig stil te zitten?
ADHD bij meisjes in de bovenbouw van het basisonderwijs
Hoewel de diagnose ADHD bij meiden vaak pas in het voortgezet onderwijs wordt gesteld, kunnen signalen al in de bovenbouw van het basisonderwijs zichtbaar zijn. Juist in deze fase is het belangrijk om alert te zijn op minder opvallende symptomen, zoals dromerigheid, concentratieproblemen of moeite met plannen en organiseren. Meiden in deze leeftijdsgroep leren vaak al vroeg om hun uitdagingen te verbergen, waardoor hun problemen soms over het hoofd worden gezien.
Als leerkracht kun je bijdragen aan vroegsignalering door goed te observeren en met de leerling in gesprek te gaan. Merk je bijvoorbeeld dat een leerling snel afgeleid is of moeite heeft met langdurig stilzitten, dan kan het helpen om haar extra structuur te bieden of regelmatig pauzes in te lassen. Door deze signalen tijdig te herkennen en bespreekbaar te maken met de intern begeleider en ouders, vergroot je de kans dat deze meiden de juiste ondersteuning krijgen voordat ze vastlopen in het voortgezet onderwijs.
Tips voor mentoren
Als mentor heb je meer contacturen met een leerling en daardoor kun je doorgaans ook meer voor haar te betekenen.
1. Bied een luisterend oor
- Praat met je leerling. Vraag hoe ze haar schooldagen ervaart. Realiseert ze zich wat haar uitdagingen zijn? Weet ze hoe ze hulp vraagt?
- Laat merken dat het oké is om worstelingen te bespreken.
2. Ga in gesprek met ouders
Heb ook een gesprek met de leerling en haar ouders.
- Bespreek wat docenten opvalt.
- Noem niet meteen een label als ADHD, vertel welk gedrag je ziet.
- Vraag of de ouders vergelijkbare patronen zien.
- Geef aan dat je wilt onderzoeken wat ze mogelijk nodig heeft.
Ten slotte: wees geduldig
Niet voor niets zien we ADHD bij meiden vaak over het hoofd. Ze zijn vaak hard bezig om aan alle verwachtingen te voldoen, wat niet altijd lukt. Realiseer je dat, blijf geduldig en zorg dat je er bent voor de leerling.
