Catalonië is een autonome Spaanse regio met een eigen regering en parlement. Het was de Catalaanse regioregering die een ‘bindend’ referendum uitschreef. ‘De Catalaanse afkeer van Spanje is te vergelijken met de aversie die Nederlanders lang hadden tegen Duitsers. De wrok jegens de bezetter. Bijna 40 jaar lang mochten de Catalanen onder de Spaanse dictator Franco (1939-1975) hun taal niet spreken, hun cultuur niet vieren’, schrijft AD-columnist Edwin Winkels. De Spaanse regering vindt dat het Catalaanse referendum in strijd is met de Spaanse Grondwet. ‘De volkssoevereiniteit ligt bij de hele bevolking. Als er iets wordt veranderd aan de staatsindeling, moeten alle Spanjaarden zich daar dus over mogen uitspreken. Niet alleen de inwoners van één regio’, vat NRC Handelsblad het regeringsstandpunt samen. Daarin werd de Spaanse regering gesteund door een uitspraak van het Constitutionele Hof dat het referendum verbood.
Zelfbeschikking
Volgens dagblad Trouw was het referendum al op voorhand omstreden, omdat de organiserende coalitie slechts een smalle parlementaire meerderheid heeft. ‘Peilingen wijzen uit dat ook in de samenleving geen duidelijke meerderheid voorstander is van een zelfstandige republiek Catalonië. De campagne voor ‘no’ (van de tegenstanders van de onafhankelijkheid) is echter volledig afwezig. Een redelijk debat tussen voor- en tegenstanders wordt niet gevoerd’, aldus de krant. De Catalaanse regering beroept zich op het zelfbeschikkingsrecht. ‘Het collectieve recht op zelfbeschikking wordt in de internationale verdragen weliswaar toegekend aan volken, maar er bestaat geen criterium op grond waarvan een bepaalde groep zich als ‘volk’ internationaalrechtelijk zelfbeschikking kan verwerven’, legt Amnesty International uit. De Duitse krant Die Zeit schrijft dat Catalonië geen recht heeft om zich af te scheiden, omdat de Spaanse regio over een verstrekkende autonomie beschikt en burgers helemaal niet onderdrukt worden.
Dictatuur
Daar denkt een deel van de Catalanen na het politieoptreden anders over. De Spaanse oproerpolitie voerde charges uit, schoot met rubberen kogels op demonstranten en sloot stembureaus af. Op sommige plaatsen gingen brandweerlieden tussen betogers en agenten staan om de demonstranten tegen politiegeweld te beschermen. ‘De mensen in de stembureaus zeggen tegen mij: we wisten niet dat we in een dictatuur leefden, nu weten we het wel’, meldde Volkskrant-correspondent Maartje Bakker op de website van de krant. ‘Het geweld zal de wil van de Catalanen niet stoppen’, liet de Catalaanse president Carles Puigdemont in een verklaring weten. De Spaanse vicepremier Soraya Saenz noemde het politieoptreden juist ‘resoluut en proportioneel’. Het is nog niet duidelijk wat de gevolgen van de verkiezingsuitslag zijn.
