Leerstof met een kleurcode of grafiek beoordelen in plaats van met cijfers? Er zijn scholen die al langer werken met een ander volgsysteem. Wat opvalt is dat er andere gesprekken met leerlingen en ouders plaatsvinden en het welbevinden bij de leerlingen stijgt. Cijfers kunnen faalangst in de hand werken. Of stimuleren een leerhouding die gericht is op kortetermijnresultaten. Even hard stampen voor de toets, waarna de kennis ook weer net zo snel wegebt. Passen cijfers op het rapport nog wel bij het onderwijs van nu? Cito heeft de uitslag met cijfers vervangen door staafgrafieken en andere grafische opties om de leerontwikkeling visueel inzichtelijk te maken.
Passend onderwijs en een passende beoordeling
Passend onderwijs is erop gericht dat leerlingen binnen hun eigen mogelijkheden de ruimte krijgen om te leren. Een leerling die extra tijd krijgt voor het maken van de toets en alsnog een 1,2 haalt, kan faalangst voor het vak ontwikkelen. Terwijl het resultaat achter de komma wél omhoog kan zijn gegaan van een 1,0 naar een 1,2. Hoe voorkom je dat cijfers demotiveren en juist aansluiten bij wat passend onderwijs wil bewerkstelligen?
Steeds meer scholen experimenteren met andere manieren om de leerontwikkeling van leerlingen in beeld te brengen. Van het maken van een eigen portfolio tot een toets aanbieden als de stof beheerst wordt; het zijn slechts twee voorbeelden van scholen die zoekend zijn naar een beoordeling. Het is een proces waarin school, leerling, ouders en begeleiders meegenomen moeten worden. Voor iedereen is de omschakeling van het cijfersysteem naar een alternatieve wijze van beoordelen immers wennen. Meten we wel goed als we de cijfers laten varen? Komen er geen hiaten in de ontwikkeling bij mijn kind? Het zijn vragen die bij veel ouders leven als een school aangeeft zich te willen beraden op een ander beoordelingssysteem.
Voordelen van formatief toetsen en handelen
Wie de toetsen gebruikt als onderdeel van het leerproces en daarbij het leren centraal zet, is bezig met formatief handelen en toetsen. Op momenten dat blijkt dat een onderdeel nog niet voldoende beheerst wordt, steekt de leerkracht daar instructietijd en extra oefening in. Hoe dit werkt lees je in het artikel Minder toetsen? Nee, juist meer! over toetsen in het vo.
Het is bijna onmogelijk dat in een klas iedereen op hetzelfde moment de stof beheerst. Waar de één bepaalde onderdelen snel doorloopt, heeft de ander juist wat meer begeleiding en verwerking nodig. Formatief handelen richt zich dan op het volgen van de leerontwikkeling van de leerling en het daarop inspelen. Scholen hebben veel vrijheid in hoe ze het onderwijs inrichten en toetsen. Formatief toetsen is een trendy topic. Veel scholen zijn geïnteresseerd in formatief toetsen en starten werkgroepen die dit onderzoeken.
Subjectief want geen cijfers?
De voorstanders van het cijfersysteem wijzen op het risico van hiaten als er niet meer met cijfers getoetst wordt. De beoordeling kan dan subjectief zijn. De leerkracht heeft namelijk een grotere rol bij het bepalen of een leerling het leerdoel beheerst of niet. Is er dan geen risico dat de leerling achterstanden oploopt en hierdoor problemen ondervindt bij de overstap naar het hoger onderwijs? Het kan zorgen voor een flinke discussie. Gelukkig vinden voor- en tegenstanders elkaar nog steeds in het doel om de leerling een onafgebroken leerlijn aan te bieden.
Verder lezen
Onderwijs van Morgen publiceerde al eerder over formatief toetsen. Bekijk bijvoorbeeld de special over toetsen.
Ben jij voor of tegen het afschaffen van cijfers? Welke ervaring heb jij opgedaan? Deel je bevindingen met ons via onderstaand reactieformulier.
