Een spelletje spelen: dat kán heel leuk en gezellig zijn. Maar het kan ook uitlopen op een drama. Want niet alle kinderen kunnen even goed tegen hun verlies. En je emoties reguleren, dat is moeilijk als je nog jong bent en een spelletje niet wint. Hoe ga je hiermee om in de klas? Gebruik deze tips.
Speel jij weleens een spelletje met de kinderen in de klas? Vanaf een jaar of vier kunnen kinderen al eenvoudige (bord)spelletjes spelen. Maar er kan er maar één winnen. En dan kan een gezellig moment zomaar eindigen met een driftbui van een huilende verliezer.
Primaire emoties
Jonge kinderen zijn nog niet goed in staat om hun emoties te reguleren en hun impulsen te controleren. Dat komt omdat bij hen vooral het primitieve deel van het brein leidend is. En dat is juist waar de emoties zitten. Speel je een spel, dan is het doel om te winnen. Lukt dat niet, dan is een spel dus niet leuk meer. Kinderen gaan dan soms vals spelen (om toch maar te winnen) of geven iemand anders de schuld van hun verlies. Leren omgaan met vervelende gevoelens gaat niet van de ene op de andere dag: tot een jaar of negen komt het nog veel voor dat kinderen niet goed tegen hun verlies kunnen.
Verliezen is niet leuk
Het doel van een spel (of een sport) is winnen. Wanneer dat niet lukt of het gaat niet zoals je bedacht had, dan is dat niet fijn. Niet tegen je verlies kunnen heeft verschillende oorzaken:
- Een gevoel van falen: dit gebeurt vooral als een kind weinig zelfvertrouwen heeft. Verliezen zorgt dan voor een bevestiging van het gevoel ‘Zie je wel, ik kan dit niet’ of ‘Ik kan ook helemaal niks’.
- Het gaat niet zoals gepland: het kind heeft bedacht te gaan winnen, maar krijgt zijn zin niet. De teleurstelling kan dan groot zijn. Ook bij andere tegenslagen kan een kind hier last van hebben.
- Ambitieus: Het kind heeft de lat voor zichzelf te hoog gelegd. Het heeft heel erg zijn best gedaan, maar heeft toch verloren. Hoe hoger de verwachtingen van het kind zelf, hoe groter de teleurstelling als het niet lukt om die doelen te halen.
Hoe ga je ermee om in de klas?
Het allerbelangrijkste is om de emoties van het kind serieus te nemen. Ga niet mee in het verdriet of in de woede, maar geef aan dat er ruimte is voor die gevoelens, en dat ze mogen bestaan. Blijf zelf kalm en geef het kind de ruimte. Achteraf, op een rustig moment, kun je dan bespreken wat er precies gebeurde.
Nog drie tips
- Beperk het competitie-element en kies voor een coöperatief spel waarbij alle spelers samen een doel moeten halen. Je wint of verliest dan niet voor elkaar, maar met elkaar. Samenwerking staat hierbij centraal.
- Complimenteer het kind over zijn gedrag wanneer het goed gaat. Ook al staat het kind achter en kost doorgaan moeite. Prijs zijn inzet en doorzettingsvermogen wanneer je ziet dat hij het toch probeert.
- Leer het kind dat verliezen nuttig is. Het gaat om de reis ernaartoe. Dat geldt zeker voor een sport of tactisch spel: hoe vaker je het speelt, hoe beter. Juist door te verliezen leer je hoe je dat spel beter kan spelen.
Hoe ga jij om met kinderen die niet tegen hun verlies kunnen? Deel je ervaringen hieronder.
