Digitale media bieden veel mogelijkheden om het onderwijs te verbeteren en efficiënter te maken. Het klaslokaal breidt zich online verder uit. Helaas verplaatsen ook onwenselijke offline-elementen uit het klaslokaal zich naar het digitale domein. In 2008 startte hiertoe o.a. het anti-cyberpestenproject Ctrl+Alt+Del. Het is inmiddels 2013, wat zijn learnings uit deze en soortgelijke projecten?
Ctrl+Alt+Del
Ctrl+Alt+Del was een pilotproject van De Wissel in Amsterdam, een school waar cyberpesten een probleem was. Binnen het project maakten leerlingen antipestcampagnes en stelden ze een antipestcontract op waar ze zich tot het eind van het jaar aan moesten houden. De beloning voor de leerlingen die zich aan het contract hielden was een optreden van Lange Frans en Baas B. Lees voor meer details over het project onze blog hierover nog eens.
De doelstelling van het project om cyberpesten definitief te verwijderen van de school is niet behaald. Gelukkig is er wel vooruitgang geboekt. Voor de start van het project beschouwden leerlingen pesten als normaal en zagen het als iemands eigen schuld als hij gepest werd. Het project veroorzaakte hierin een mentaliteitsverandering: leerlingen zijn nu bewuster van pesten als probleem en ze zijn beter aanspreekbaar op pesten.
Belang van awareness
Het belang van bewustwording wordt ook aangetoond in een anti-pestenproject dat afgelopen liep op 100 scholen in Nederland. Dit project, onder leiding van socioloog René Veenstra, volgde de Finse KiVa-methode. In tegenstelling tot andere programma’s waarin vooral aandacht wordt besteed aan de dader en het slachtoffer is dit programma gericht op bewustwording in de hele klas.
De resultaten zijn positief. Door de verbeterde bewustwording namen leerlingen die zelf niet werden gepest het op voor slachtoffers en spraken ze de dader aan op hun gedrag. In een jaar halveerde het percentage kinderen dat maandelijks of vaker werd gepest van 29 naar 13,5 procent. De daling was het sterkst bij kinderen die vaak slachtoffer waren van pesterijen.
Daadkrachtig rolmodel
Voor docenten is een rol weggelegd in dit bewustwordingsproces. Een methode als KiVa reserveert speciale lessen binnen het onderwijsprogramma. Door middel van discussies, groepsopdrachten en rollenspellen komen de gevolgen van pesten op school aan de orde. Maar het houdt voor de docent niet op bij het creëren van awareness. Cyberpesten is in veel gevallen een escalatie van een conflict in het klaslokaal. Belangrijk is dat de docent daadkrachtig en tijdig optreedt tegen pesten in zijn klas. Daadkrachtige leerkrachten zijn volgens onderzoek van Veenstra een waardevol rolmodel voor leerlingen.
De volgende stap?
Anti-pestenprojecten als KiVa en Ctrl+Alt+Del laten zien dat awareness en daadkracht twee belangrijke waarden zijn om het pesten op school te verkleinen en daarmee ook cyberpesten aan te pakken. Er zullen nog stappen moeten volgen om cyberpesten voorgoed te doen verdwijnen.
Hoe ga jij als docent om met cyberpesten en wat is volgens jou een volgende stap om dit probleem aan te pakken?
