Deze maand staan onze boekentips in het teken van The Great War, want november is de maand waarin stilgestaan wordt bij het einde van de Eerste Wereldoorlog. Deze oorlog is een grote inspiratiebron gebleken voor zowel schrijvers als dichters en ook nu verschijnen er met regelmaat prachtige boeken met de Eerste Wereldoorlog als thema. Naast twee boekentips dit keer ook een dichtbundel want ook die kan je zeker inzetten om jongeren te laten nadenken over wat oorlog met een mens kan doen.
Lot: ‘Een prachtig verhaal over een verboden liefde verscheurd door oorlog.’
In Memoriam – 15+
Alice Winn
Uitgeverij Penguin Books
Publicatiejaar: 2023
Het boek is uiteraard te gebruiken voor het vak Engels en geschiedenis maar er zitten ook veel onderwerpen in die raken aan burgerschap.
In Memoriam van Alice Winn is een indrukwekkend boek. Het vertelt het verhaal van de ontluikende liefde tussen Gaunt en Elwood, twee piepjonge scholieren op een Britse kostschool in de zomer van 1914. Omdat liefde tussen twee mannen nog ongehoord is vindt alles heimelijk plaats en zijn zowel Elwood als Gaunt totaal in de war gebracht door hun gevoelens voor elkaar. En dan wordt het juli en breekt de Eerste Wereldoorlog uit. Gaunt is half Duits maar zijn familie is verengelst en om alle schijn van partijdigheid van zijn familie af te schudden meldt Gaunt zich aan bij het Britse leger en wordt hij algauw naar de loopgraven gestuurd. Elwood kan dit niet verkroppen, meldt zich ook aan en vertrekt naar Frankrijk. Korte tijd zijn ze samen aan het front. In deze tijd neemt hun liefdes- en seksleven een vlucht. Dan verliezen ze elkaar uit het oog en doorlopen ieder een afschuwelijke tijd op het slagveld.
Dit boek is prachtig geschreven en gaat echt onder je huid zitten. De beschrijvingen zijn soms gruwelijk en de seksscenes expliciet (daarom ook pas geschikt voor 15+). Maar juist door deze intense schrijfstijl leef je mee met de hoofdpersonen en wordt de zinloosheid en de gruwel van oorlog ontzettend tastbaar.
Lot: ‘Gedichten recht vanuit het hart van soldaten in de Eerste Wereldoorlog.’
Poems of the Great War 1914-1918 – 15+
O.a. Siegfried Sassoon, Rupert Brooke en Owen Wilson
Uitgeverij Penguin BooksPublicatiejaar: 1998
Deze prachtige bundel biedt veel handvaten om met taal en de geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog aan de slag te gaan.
De tweede tip is een dichtbundel in plaats van een roman. De gedichten van de Eerste Wereldoorlog geven ons een goede inkijk over hoe het leven in de loopgraven, maar ook daarna geweest moet zijn. Sommige gedichten lezen als een live verslag vanaf het slagveld. In andere gedichten wordt invoelbaar gemaakt hoe het is om terug te keren naar de burgermaatschappij terwijl je zwaar verminkt bent geraakt.
Niet alle jongeren staan te springen om aan de slag te gaan met poëzie maar juist de gedichten in deze bundel laten zich zeer goed lenen om te bespreken in de klas. De gedichten zijn zeer toegankelijk. De taal is niet ingewikkeld of hoogdravend, vaak juist recht voor zijn raap. Als je als docent eerst wat achtergrondinformatie geeft met betrekking tot WW1 dan kunnen leerlingen zeker met een aantal gedichten uit de voeten. De gedichten In Flanders Fields en The Soldier zou je kunnen behandelen voorafgaand aan een studiereis naar Ieper. Who’s for the game? past prachtig in een les over oorlog en propaganda en Does it matter? gaat over de verminkingen die de soldaten opliepen op het slagveld.
Wat meer tijd zou ik inruimen voor wat mij betreft het mooiste gedicht uit deze bundel: Dulce et Decorum est van Wilfred Owen. Vertel in de klas over zijn leven dat op 25-jarige leeftijd eindigde in Frankrijk precies één week voor het einde van de oorlog. Lees daarna samen zijn prachtige gedicht en voer een gesprek over die laatste vraag van Owen: is het zacht en eervol te sterven voor je vaderland? En maak een bruggetje naar het vak Nederlands door de vertaling van Tom Lanoye naast het origineel te leggen en te vergelijken.
Merel: ‘Een jeugdroman die beklijft, ook bij jongeren.’
Stay where you are and then leave
12-15 jaar
John Boyne
Uitgeverij Random House Children’s Books
Publicatiejaar: 2013
Een oorlogsboek dat ook geschikt is voor degenen die niet per se van geschiedenis houden.
Stay where you are and then leave speelt zich af voor, in en na de Eerste Wereldoorlog. Je kent John Boyne wellicht van The Boy in the Striped Pajamas, maar hij heeft meerdere boeken geschreven met een kind in de hoofdrol, dat op een redelijk luchtige manier een heftig onderwerp aansnijdt. In dit Engelse boek moet Alfie voor een lange tijd zijn vader missen, wanneer deze moet vechten in de oorlog. De brieven die hij van zijn vader ontvangt worden er steeds minder, en op een gegeven moment horen hij en zijn moeder niets meer. Na de oorlog poetst Alfie op een dag de schoenen van een dokter (hij is dan tien jaar oud) en ziet op wat papieren de naam van zijn vader staan. Wanneer hij hem opzoekt in het ziekenhuis, blijkt zijn vader shellshock (oorlogsneurose) te hebben: Een psychiatrisch syndroom dat vaak bij oud-soldaten voorkomt. Hij herkent zijn zoon niet meer. Alfie vindt dat hij zijn vader moet redden en bedenkt daarom een plan om hem uit het ziekenhuis te smokkelen, maar dat gaat niet zonder slag of stoot. Het verhaal eindigt niet per se goed, maar wel realistisch en geeft een goede inkijk in de tijd.
Ook dit boek is goed te koppelen aan het vak geschiedenis en wellicht zelfs biologie, omdat Alfies vader duidelijk kampt met een post-traumatische stressstoornis. Het is een mooie gespreksstarter die duidelijk vakoverstijgend is. De schrijfstijl is simpel en het boek is eigenlijk bedoeld voor een jongere leeftijd, maar past qua thema’s goed bij een leerling in de onderbouw. De onderwerpen rouw, oorlog, neurologie en de relatie tussen ouder en kind komen aan bod en bieden veel mogelijkheden voor verdieping.
Merel is bibliothecaris en mag zich de NBD Biblion Jeugdspecialist van het Jaar 2023 noemen. Naast haar werk in de bibliotheek is ze vooral bezig met haar (boeken)blog, haar eigen bedrijf waarmee ze boek- en bierproeverijen organiseert én natuurlijk met het lezen van een heleboel boeken! Haar voorkeur? Jeugdboeken, Young Adult en thrillers.
Lot is dol op Engelse literatuur, boekwinkels en bibliotheken. Na haar studie Engelse taal en cultuur in Nijmegen heeft ze met veel plezier gewerkt als docent Engels in het voortgezet onderwijs. Sinds vorig jaar werkt ze in de bibliotheek zodat ze zich nog meer kan inzetten om jongeren te laten genieten van het lezen van boeken.
