In een plusklas kan een kleine aanleiding groot genoeg zijn voor een rijk leergesprek en bijbehorende opdrachten. In dit artikel vind je een rekenles van leerkracht Klazien van basisschool Het Kompas. Zij ging met haar plusleerlingen aan de slag met de samenhang tussen graden Celsius en Fahrenheit.
Dit artikel is afkomstig uit het Praxisbulletin van januari 2018 en is oorspronkelijk geschreven door Vincent Klabbers. Praxisbulletin is een praktisch, onafhankelijk vakblad voor basis- en speciaal onderwijs. Er verschijnen tien nummers per jaar, waarvan één themaboek. Elke maand delen we een speciaal geselecteerd artikel uit een eerder verschenen nummer! Meer weten? Kijk op www.praxisbulletin.nl.
Temperatuur
De verwarming in de klas staat volop te loeien. Antoon houdt er zijn hand tegenaan en trekt hem ook weer onmiddellijk terug. ‘Dat is heet,’ zegt hij. ‘Vast en zeker 50 graden of zo.’ ‘Bedoel je nu Celsius of Fahrenheit?’ vraagt Rika. Meer is er niet nodig. Iedereen begint zich ermee te bemoeien.
Startprobleem
Leerkracht Klazien besluit om de kinderen eerst goed te laten kijken. Op het digibord toont ze een thermometer waarop twee schaalverdelingen zichtbaar zijn: Celsius en Fahrenheit. Daarnaast staat een afbeelding van een weerbericht uit New York. De komende week is de temperatuur daar tussen de 30 en 35 graden Fahrenheit. ‘Overleg even in tweetallen,’ zegt Klazien. ‘Mijn vraag is of het volgens dit weerbericht de komende week warm wordt in New York.’
Nadenken over wat je ziet
De kinderen reageren eerst intuïtief met in hun achterhoofd de graden Celsius waarmee ze vertrouwd zijn. ‘Oh,’ zegt Rika, ‘ik zie het al, je moet er steeds iets bij optellen. Daarom heb je bij Fahrenheit altijd een hoger getal dan bij Celsius.’ Antoon wil weten hoeveel je er dan bij op moet tellen. ‘Volgens mij klopt er iets niet,’ zegt Frieda, ‘Onderaan de thermometer staat zowel bij Celsius als bij Fahrenheit min 40. Bij min 40 maakt het niet uit of je Celsius of Fahrenheit zegt. Dus bij 40 graden vorst is er helemaal niets opgeteld.’ ‘Toch heb ik gelijk,’ zegt Rika. ‘Je moet er iets bij optellen, alleen niet steeds hetzelfde.’
Klazien staat met een brede glimlach voor de groep. Dit is wat ze graag wilde. Kinderen die goed kijken, benoemen wat ze zien en met elkaar in gesprek gaan.
Activeren en compenseren
Sterke vragen maken kinderen actief en onderwijs krachtig. Aan de andere kant is onderwijs geen quiz. Soms moet je als leerkracht gewoon informatie geven of een heldere uitleg gevolgd door een oefenmoment. Bij het activeren van kinderen maak je gebruik van wat ze weten of samen kunnen bedenken. Bij het compenseren vul je hun kennis aan. In de samenhang tussen Celsius en Fahrenheit is dat zeker nodig. Met twee formules kun je de temperatuur die is uitgedrukt in graden Celsius omzetten in Fahrenheit en omgekeerd.
Formules
‘Jullie hebben goed nagedacht,’ zegt Klazien. ‘Vanaf 40 graden vorst is het aantal graden Fahrenheit hoger dan bij Celsius en dit verschil neemt geleidelijk toe. Ik heb twee formules voor jullie en daarmee gaan we oefenen.’
Klazien noteert de formules:
C = (F – 32) x 5/9
F = C x 9/5 + 32
Op een kladblokje op het digibord noteert ze:
C: temperatuur in graden Celsius
F: temperatuur in graden Farhrenheit
Wat tussen haakjes staat, krijgt voorrang.
Vermenigvuldigen krijgt voorrang voor het optellen.
Oefenopdracht 1
Het is 10 graden Celsius. Wat is de temperatuur in Fahrenheit?
F = C x 9/5 + 32
F = 10 x 9/5 + 32
F = 90/5 + 32
F = 18 + 32
F = 50
Conclusie: Wanneer het 10 graden Celsius is, is dit even warm als 50 graden Fahrenheit.
Oefenopdracht 2
Het is 86 graden Fahrenheit. Wat is de temperatuur in graden Celsius?
C = (F – 32) x 5/9
C = (86 – 32) x 5/9
C = 54 x 5/9
C = 270 : 9
C = 30
Conclusie: Wanneer het 86 graden Fahrenheit is, is dit even warm als 30 graden Celsius.
Oefenopdracht 3
Je kunt nu de waarde van 0 graden Celsius berekenen en zien dat dit gelijk is aan 32 graden Fahrenheit. Op de thermometer is dit zichtbaar.
Verdieping
Eenmalig aandacht aan een onderwerp besteden, is meestal niet effectief. Voor het oefenen van vaardigheden of het verdiepen van inzicht is extra lestijd nodig. In het complete artikel uit Praxisbulletin vind je drie suggesties voor verdieping van dit onderwerp. Meer lezen? Download nu het complete artikel uit Praxisbulletin.
