Wil je verandering op je school in gang zetten? Bij leerlingen of bij jezelf, als docent of als schoolleider? Dat kan met behulp van coaching. Een goede coach helpt je om doelen te stellen en te bereiken. Dat doet hij of zij door vragen te stellen die je uitdagen kritisch naar je eigen gedachten te kijken. Zo leer je op zoek te gaan naar je eigen oplossingen.
Bij goede coaching staat het leerproces voorop: het helpt mensen hun eigen oplossingen te vinden. Een coach hoeft niet over dezelfde kennis te beschikken als de gecoachte. Coaches gebruiken vragen om uit te dagen en te laten reflecteren. Ze geven zelden rechtstreeks advies, maar laten de gecoachte zelf actie ondernemen om eigen doelen te bereiken.
Oplossingsgerichte coaching is gebaseerd op acht basisprincipes:
- Beweging in de richting van een oplossing is veel nuttiger dan weglopen van een probleem.
- Iedereen is deskundig op zijn eigen terrein.
- Iedereen heeft een gewenste toekomst.
- Iedereen een schat aan sterke punten en mogelijkheden.
- Alle probleempatronen kennen uitzonderingen (wanneer het beter is, beter beheersbaar, enz.).
- Kleine veranderingen in de juiste richting leiden vaak tot grotere veranderingen.
- Ontdek wat werkt en doe dat vaker.
- Stop met wat niet werkt en doe iets anders.
Sterker en bekwamer
Het doel van goede coaching is om de gecoachte sterker en bekwamer te maken. Beide partijen luisteren proactief. De beginsituatie wordt erkend en geaccepteerd zonder te oordelen. Sterke punten en eigen mogelijkheden worden benadrukt. Je wordt verantwoordelijk gehouden voor je eigen handelen en verandering. Een goede coach heeft veel empathie en stelt vragen die stemmen tot nadenken. De focus ligt op oplossingen; op een gewenste toekomst.
Ondersteunende gesprekken
Er bestaan ook andere ondersteunende gesprekken die je coaching kunt noemen. Scholen zijn natuurlijk complexe organisaties en niet één enkel proces of model past in iedere context. Een trainer bijvoorbeeld weet meer van het onderwerp dan degene die getraind wordt. Hij draagt informatie over om ontbrekende kennis of vaardigheden aan te vullen. Een mentor heeft ervaring die relevant is en vergelijkbaar met die van degene die begeleid wordt. Mentoren kunnen een rolmodel zijn, doen suggesties, spiegelen en dagen uit. Een nuttige stelregel is: trainers en mentoren kennen de meeste antwoorden maar coaches kennen de meeste vragen.
Gesprekken veranderen
Bij coaching gaat het om het creëren van verandering. Vragen moeten daarom gericht zijn op toekomstige oplossingen. Uitdagende, zorgvuldige vragen ondersteunen het veranderingsproces. Ze brengen reflectie op gang en verbreden je perspectief. Effectieve vragen laten de gecoachte nadenken over:
- Waar hij nu staat (realiteit en context op dit moment);
- welke veranderingen hij wil doorvoeren (persoonlijke doelen en gewenste toekomst);
- hoe hij de verandering kan realiseren (actie en eigen mogelijkheden)
- waarom hij deze veranderingen wil doorvoeren (voordelen en motivatie).
Zelf aan de slag
Werk samen met een collega en stel elkaar om de beurt de volgende vragen:
- Wat is het probleem?
- Hoelang speelt dit al?
- Waar gaat het fout?
- Wie reken je dat het meeste aan?
- Wat is je ergste ervaring?
- Waarom heb je het nog niet opgelost?
Stel daarna deze vragen:
- Wat wil je dat er in de plaats komt van het probleem?
- Hoe zul je merken dat je dit bereikt hebt?
- Wat zal er nog meer verbeteren als gevolg hiervan?
- Welke mogelijkheden heb je nu al om dit voor elkaar te krijgen?
- Welk vergelijkbaar resultaat heb je bereikt?
- Wat is de volgende stap?
Kijk goed naar de twee sets vragen. Waarin verschillen ze volgens jou? Hoe anders voelde dat? In welk opzicht verschilden de antwoorden? Met deze oefening zie je effectief hoe taal verbonden is met emoties en denkprocessen.
Verder lezen
Dit artikel is gebaseerd op het pocketboekje ‘Coachen op scholen’ van uitgeverij Bazalt. Lees ook hoe je kunt leren van en samen met collega’s. En in dit eerder verschenen artikel lees je nog meer over de leraar als coach.
Ben jij weleens door iemand gecoacht? Had dat het gewenste effect? Laat een reactie achter via onderstaand formulier.
