De meeste scholen werken volgens een competentiegericht leerprogramma. Maar vaak blijken deze competenties helemaal niet zo duidelijk te zijn. Doordat de competenties alleen in geschreven tekst worden uitgedrukt, roepen zij verwarring op bij zowel leerling als leraar. Oplossing hiervoor: het gebruik van (interactieve) cartoons. Een beeld zegt immers meer dan duizend woorden…
Het zit in je hoofd
De reden waarom geschreven competenties voor leerlingen niet werken, zit letterlijk in je hoofd. Onze linker- en rechterhersenhelft hebben beiden hun eigen functies.
Zo zorgt de linkerhersenhelft bijvoorbeeld voor de verwerking van tekst, nummers en gesproken taal. De rechterhersenhelft zorgt voor inzicht, verbeelding en ruimtelijk inzicht. Om de hersenen optimaal te laten werken, dienen de beide helften met elkaar in verbinding te staan.
Bij de beschrijving van competenties ontbreekt deze verbinding van hersenhelften; het blijft slechts bij de geschreven taal die de linkerhersenhelft verwerkt. Logisch gevolg hiervan is dat de leerling zich niet kan herkennen in de competentie en dus niet weet wat er van hem of haar gevraagd wordt.
Zichtbaar
Het gebruik van cartoons is een goede oplossing om competenties zichtbaar te maken. Op deze manier worden de linker- en rechterhersenhelft met elkaar in verbinding gebracht, wat zorgt voor een hogere impact van het contact, meer begrip en duidelijkheid over de boodschap.
De competentie ‘Plannen & organiseren’ zegt een leerling waarschijnlijk nog niet veel, maar wanneer er een cartoon wordt toegevoegd, wordt deze abstracte competentie vertaald in een handeling waarin de leerling zichzelf kan herkennen.
Voorwaarde voor een geschikte cartoon is dat deze niet te veel details bevat en gebruik maakt van herkenbaar én zichtbaar gedrag.
In het voorbeeld (zie cartoon rechts) van het verbeelden van een competentie is te zien dat er door middel van cartoons ook duidelijk onderscheid gemaakt kan worden tussen de verschillende niveaus. Bij niveau 1 is de competentie beperkt tot het ontvangen en uitvoeren van een to-do lijst en bij niveau 4 wordt van de leerling verwacht dat deze zelf problemen kan signaleren.
Naast de genoemde voordelen voor leerlingen heeft het verbeelden van competenties nog andere voordelen. Het biedt leraren de gelegenheid om beter te coachen. In plaats van het zelf nog moeten bedenken wat de juiste uitvoering van een competentie is, hebben zij nu de gelegenheid om meer signalen op te vangen. Ze zien op deze manier dus eerder waar het misgaat en zijn beter in staat bij te sturen. Ook blijft er meer tijd over voor waar het echt om gaat: vakinhoud.
Verbeelden als test
Het verbeelden van een competentie is een uitstekende test voor de haalbaarheid hiervan. Is een competentie te complex om te verbeelden? Dan is deze simpelweg niet duidelijk geformuleerd.
Zijn bij u op school alle competenties te verbeelden?
Meer weten? Mail met Envision via Ron Jacobs, of bekijk de website.
De illustratie is van Burorub.
