Adviseur, trainer en onderwijsjournalist Erno Mijland over leren voor de toekomst.
Niet alles wat je geleerd hebt, heb je geleerd op school, in je opleiding, bij een cursus of tijdens een congres. Formele leeromgevingen bieden immers lang niet altijd het specifieke antwoord op wat je wilt leren. Of ze doen dat niet snel genoeg. Dus organiseer je het leren vaak zelf. Doe je dat regelmatig en in een bepaalde richting, dan mag je jezelf autodidact noemen.
Je verdiept je bijvoorbeeld op eigen kracht voor je werk in een nieuwe technologie, in het organiseren van projecten of in de uitzonderlijke ontwikkelingsstoornis van een van je leerlingen. De manier waarop je dat leren organiseert, zou je autodidactiek kunnen noemen. Denk daarbij aan het kiezen van bronmateriaal, leermiddelen en je aanpak.
Basis- en hogere autodidactiek
Op school leren we kinderen begrijpend te lezen, een spreekbeurt te houden of een werkstuk te maken. Het zijn een aantal autodidactische basisvaardigheden. Maar als we onze kinderen willen voorbereiden op de kennisintensieve, snel veranderende wereld van morgen, zullen we ze een hogere vorm van autodidactiek moeten bijbrengen.
Hogere competenties
Hogere autodidactiek gaat over competenties als kunnen reflecteren op je eigen leerproces en op je eigen voorkeuren of leerstijlen. Ook het individuele leren plaatsen in een sociale context, het kiezen van passende, eigentijdse bronnen en leermiddelen (zoals sociale media en games) en het plaatsen van het eigen leren in een langetermijnvisie op je persoonlijke ontwikkeling behoren tot de hogere autodidactiek.
Concrete vertaling
Dat is nogal wat, zul je nu denken. Zeker, maar als je het concreet maakt, is het tegelijkertijd hartstikke leuk en interessant om je persoonlijke autodidactiek naar een hoger plan te tillen. Organiseer eens een online sessie ‘360 graden-feedback’, deel je kennis en vragen via sociale netwerken, bouw aan je online portfolio, organiseer een brainstormsessie met vakgenoten uit je netwerk, bekijk videolezingen van internationaal vooraanstaande denkers en wetenschappers, etc. Informeel leren kan met de juiste autodidactische vaardigheden nóg inspirerender worden. Hogere autodidactiek gaat dus over beter ‘leren leren’ buiten de context van formele opleidingssituaties. Daar pluk je een leven lang de rijpe vruchten van.
En onze kinderen? Ik geloof dat we ze al op jonge leeftijd spelenderwijs kennis kunnen laten maken met hogere autodidactiek. De moraal: beste docent, maak jezelf deels overbodig!
Wat doet u al om uw leerlingen autodidactische kennis en vaardigheden bij te brengen?
