‘Danny, kan je even meekomen naar lokaal 1? Rowan is eruit gestuurd, maar hij wil niet vertrekken. Hij vindt het onzin en blijft gewoon zitten. Ik ben al geweest, maar ik krijg hem ook niet mee,’ zegt de teamleider. ‘En hij is echt brutaal,’ vult ze nog aan.
Rowan is een prima kerel, maar zijn autisme zit hem soms in de weg. Op zulke momenten lijkt hij helemaal ‘uit’ te staan en is het lastig om door te dringen. Meestal kiest hij eieren voor zijn geld en koelt hij zijn woede af in het kantoor van de teamleiders. Maar vandaag niet.
Ik loop mee naar lokaal 1. Door het raam zie ik Rowan vastberaden in het lokaal zitten, terwijl de rest van de klas verder werkt aan hun tekenopdracht. Het is gezellig rumoerig. De klas kent Rowan als een fijne klasgenoot, met zo nu en dan een flinke bui. ‘Ik ga hem er niet uithalen,’ zeg ik tegen de teamleider. ‘Als het jullie als teamleiders al niet lukt – en hij heeft met jullie een veel betere band dan met mij – voel ik niet de behoefte om als directeur een machtspelletje te beginnen. Dat schiet toch niet op.’ De teamleider knikt begrijpend. ‘Bel zijn vader of moeder maar. Laat hem de telefoon krijgen als je ze aan de lijn hebt.’
Zijn vader reageert direct. ‘Goed dat jullie bellen,’ zegt hij. ‘Er speelt iets, maar we krijgen er thuis ook niets uit. Rowan is al weken onrustig. Het heeft misschien met het kerstgala te maken.’ Met tegenzin verlaat Rowan het lokaal, maar zijn kwaadheid blijft hangen. Mijn teamleider besluit dat hij naar huis moet. Genoeg voor vandaag.
Rowan heeft een muur van stilte om zich heen gebouwd, een dubbelbewapende bunker waar geen vraag doorheen dringt.
De volgende dag zitten Rowan en zijn ouders bij de teamleider voor een gesprek. Rowan heeft een muur van stilte om zich heen gebouwd, een dubbelbewapende bunker waar geen vraag doorheen dringt. Maar de teamleider geeft niet op. Vraag na vraag stelt ze, telkens met een positieve toon en andere insteek, in de hoop een klein gaatje te vinden in die dikke muur. Ze zoekt geduldig naar een opening, hoe klein ook. Na een tijd zucht ze naar de ouders: ‘U ziet hier een teamleider die haar best doet, maar ik kom echt niet verder.’
Dan valt het woord ‘kerstgala’. Rowan kijkt op. Hij wil dolgraag gaan, maar zijn vrienden willen niet mee. ‘En als niemand meegaat,’ mompelt hij eindelijk, ‘weet ik niet wat ik moet doen. Dan sta ik daar alleen.’
De teamleider denkt even na en glimlacht dan. ‘Weet je wat? Ik heb een oplossing. Wat je gisteren tegen de docent en mij zei, dat kan echt niet. Je bent over een grens gegaan, en dat moet je goedmaken. Daarom krijg je een taak: je helpt mee bij het opbouwen van de kerstmarkt én op het gala help je achter de bar, Rowan, met mij. Zo kun je je gedrag goedmaken én hoef je niet alleen te staan.’ Rowan wil protesteren, maar zijn gezicht verandert langzaam als hij doorheeft wat er gebeurt. Dit is geen straf? Dit is een kans!
De kerstmarkt is een succes, mede dankzij Rowans organisatietalent. Hij neemt complimenten van collega’s en van mij met bescheiden trots in ontvangst. En het kerstgala? Dat was niet druk bezocht, maar Rowan genoot met volle teugen. Hij stond niet alleen.
Hij wil protesteren, maar zijn gezicht verandert langzaam als hij doorheeft wat er gebeurt.
Later, terwijl we terugkijken op hoe ze het gesprek met Rowan heeft aangepakt, vertelt de teamleider dat ze tijdens het hardlopen luistert naar het boek Socrates op sneakers. ‘Het gaat over een vragende houding aannemen en mogelijkheden zien,’ zegt ze. En dat is precies wat ze deed. Ze richtte haar energie niet op het bestrijden van het probleem, maar op het creëren van een nieuwe kans.
Zoals Socrates het al zei: ‘Het geheim van verandering is om al je energie niet te richten op het bestrijden van het oude, maar op het bouwen van het nieuwe.’ Misschien is dat wat goed leiderschap uiteindelijk is: niet tegenwerken, maar meebouwen.
Danny Weeda is directeur van een kleine familiaire middelbare school. Hij heeft bijna twintig jaar voor de klas gestaan en staat nog steeds in goed contact met de leerlingen van zijn school. Met zijn frisse kijk op onderwijs stelt hij vaak en graag de vraag: waarom? Dat geeft mooie gesprekken en discussies die soms uitmonden in een artikel of column. ‘De wijze waarop de jeugd zich een weg baant door het leven is een eervol iets om getuige van te zijn en geeft verhalen voor het leven.’
