De waarschuwende artikelen over de toestand in het vo zullen je niet zijn ontgaan. Nu vo-scholen nog tot 1 juni gesloten blijven en het daarna vast nog even wennen en aanpassen aan de nieuwe situatie zal zijn, neemt de vrees toe dat leerlingen onoverbrugbare achterstanden zullen oplopen. Kun je als docent de schade beperken? En zo ja: hoe dan? Daarover lees je meer in dit artikel.
Dit artikel van Milou Dekkers is eerder verschenen op Malmberg Afstandsonderwijs VO
Het afstandsonderwijs was in no-time geregeld; een prestatie van formaat. Maar nu wacht alweer een nieuwe uitdaging, namelijk hoe te voorkomen dat leerlingen grote achterstanden oplopen? Om diverse redenen is het afstandsonderwijs voor sommige leerlingen moeilijk bij te benen.
Situatie in het vo
Vrijwel alle scholen hebben leerlingen met wie ze al weken moeilijk tot geen contact hebben. Vaak gaat het om leerlingen wiens ouders geen Nederlands spreken, om leerlingen uit achterstandswijken of om nieuwkomers. Dat leidt bij deze groepen vanzelfsprekend tot leerachterstanden. Ook zijn er leerlingen die zich wel dagelijks digitaal melden, maar moeite hebben om bij te blijven. Bijvoorbeeld omdat ze zich thuis minder goed kunnen concentreren, of omdat ze de nodige structuur en begeleiding missen. Daarnaast kampt een deel van hen met onzekerheid en stress. Vanwege een moeilijke thuissituatie die ze nu niet kunnen ontvluchten bijvoorbeeld, maar ook omdat ze bang zijn hun schoolwerk niet goed te doen.
Streng en begripvol
Al met al wordt er van veel leerlingen een zelfredzaamheid verwacht die ze niet altijd hebben, waardoor ze blijven steken in hun schoolwerk en een leerachterstand kunnen oplopen. Daarnaast ontstaat er ook achterstand in een andere vorm. Leerlingen missen meer dan alleen lesstof. Of: ‘Onderwijs is meer dan het geven van informatie en huiswerk‘, zoals een vmbo-docent het in een opinieartikel verwoordt. Het zijn onrustige tijden, leerlingen missen de school, hun klasgenoten en de sociale aspect van onderwijs. Daar kunnen ze het moeilijk mee hebben. En dan zijn er nog de leerlingen die het afstandsonderwijs zien als kans om school links te laten liggen. Het is voor docenten dus balanceren tussen streng en begripvol zijn.
Opeenstapeling van achterstand
Het klinkt misschien als dé oplossing: extra oefenen om de lesstof toch onder de knie te krijgen. Maar meer huiswerk geven, zoals sommige docenten nu doen, is niet de oplossing. Omdat leerlingen alles zelf moeten plannen en structureren, levert dat vooral meer stress op. Bovendien, als er eenmaal een achterstand is, dan leidt dit vaak weer tot nieuwe achterstanden: leerlingen kunnen hun huiswerk niet bijhouden, verliezen het overzicht raken gedemotiveerd en doen dan maar helemaal niks meer. Een andere moeilijkheid is dat de meeste leerlingen hun huiswerkinstructies nu krijgen via de mail. Leerlingen die moeite hebben met lezen, begrijpen de tekst niet. Hierdoor kunnen ze niet vooruit met hun huiswerk en lopen ze op meerdere vlakken achterstanden op.
Tips om achterstand te beperken
Toch zijn er ook op afstand zeker mogelijkheden om achterstanden te voorkomen of in te perken. Vooral voor de leerlingen die wel willen, maar moeite hebben met het afstandsonderwijs. Bijvoorbeeld:
- Geef heldere huiswerkinstructies. Je kunt mailen, maar soms is een spraakbericht ook mogelijk, bijvoorbeeld in een groepsapp of tijdens een videoles.
- Duidelijkheid en structuur helpen leerlingen. Een optie is schoolbreed eenheid creëren. Stem lesopbouw van videolessen af met je collega’s van andere vakken of houd een standaard format aan voor bijvoorbeeld de huiswerkinstructie.
- Het zijn ideale tijden voor uitstelgedrag. Geef daarom geen opdrachten die pas over drie weken af moeten zijn, maar bijvoorbeeld voor het eind van de week. Of splits een grote opdracht op in kleinere opdrachten, waarbij leerlingen iedere dag een deel af moeten hebben.
- Concentratie is voor veel leerlingen een knelpunt bij het afstandsonderwijs. Verwerk de lesstof daarom in activerende opdrachten. Alleen maar lezen is voor velen een onmogelijke opgave.
- Contact houden is belangrijk, ook voor leerlingen onderling. Geef daarom samenwerkingsopdrachten, waarbij leerlingen met elkaar moeten videobellen of chatten.
- Probeer snel te reageren op vragen. Duurt het te lang voor er antwoord komt, dan zijn leerlingen afgeleid door iets anders en is de kans kleiner dat ze hun huiswerk weer oppakken.
- Tot slot: denk met je vakgroep na over wat je in juni en tijdens volgend schooljaar kunt doen om te zorgen dat de leerlingen die toch een achterstand hebben opgelopen weer op niveau komen.
Wat zijn jouw tips aan collega’s om achterstanden zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken? Laat een reactie achter via onderstaand reactieformulier.
