All Time Favorites
Tot het einde van dit jaar herhalen we wekelijks een van jullie meest favoriete artikelen.
Deze week: De 6 rollen van de leraar: presentator.
Wat is nou een goede les? En wat doet een effectieve leraar? Dat beschrijft Martie Slooter in haar nieuwe boek De zes rollen van de leraar. Dit artikel gaat in op de tweede rol: de leraar als presentator. Als presentator vang je de aandacht van leerlingen en houd je deze vast. Ook motiveer en informeer je hen. Hoe je dat doet, lees je in dit artikel.
Als de leerlingen startklaar zijn, spreek je in de rol van presentator de klas als groep aan; je vangt de aandacht en houdt deze twee minuten vast. Voor veel leraren is dit een energievretend moment, maar het is wel cruciaal: door de leiding te nemen, creëer je veiligheid. Je voorkomt dat informele leiders (leerlingen) de normen gaan bepalen. Ook geef je leerlingen de gelegenheid zich te focussen op de lesinhoud.
Het basisgedrag
Wat doe je als presentator? Slooter beschrijft allereerst het basisgedrag:
- Je staat op een centrale plek, zodat je alle leerlingen kunt aankijken en goed zichtbaar bent.
- Je geeft met je houding aan dat je de leiding gaat nemen: je gebaren stralen kracht uit, je kijkt rustig rond, aarzelt niet en hebt een zelfverzekerde glimlach.
- Na een duidelijke, positieve openingszin sluit je prikkelend en uitdagend aan bij de belevingswereld van de leerlingen.
- Je geeft het onderwerp, de concrete en opbrengstgerichte leerdoelen en de lesopbouw aan, ook visueel. Tijdens het spreken kijk je voortdurend alle leerlingen even aan.
- Je boodschap breng je energiek, zonder onecht te zijn.
- Je zet de gedragscode neer (‘zo gaan we met elkaar om’) en bewaakt deze. De eerste overtreder corrigeer je direct, duidelijk en soms stevig.
En de leerlingen? Als jij effectief bent, luisteren ze naar je, kijken ze ontspannen en worden ze enthousiast voor de taak. Als je effectief bent, merk je dat ook later in de les: leerlingen volgen je instructies op.
Ervaren leraren
Als je een ervaren leraar bent, heb je het hiervoor beschreven gedrag in de vingers. Je ontwikkelt je dan verder en bent bijvoorbeeld ook een goede presentator op leerpleinen, waar er fysiek meer afstand is tussen jou en de leerlingen. Je hoeft vaak alleen maar voor de groep ‘te staan’, je dwingt respect af. Ook kun je flexibel met doelen omgaan en heb je verschillende werkvormen tot je beschikking. Daarnaast kun je rekening houden met de verschillende behoeftes van leerlingen.
Als je zeer ervaren bent – Slooter noemt dit niveau ‘excellent’ – ben je in staat iedere individuele leerling te coachen. Als presentator op dit niveau kun je individuele doelen formuleren op verschillende denkniveaus en leerlingen helpen eigen leerdoelen te kiezen, zodat zij uiteindelijk zelfstandig kunnen leren.
Tip: oefenen
Hoe maak je de rol van presentator eigen? Ik zet enkele tips op een rijtje:
- Oefen voor de spiegel met non-verbaal gedrag; experimenteer met je mimiek en lichaamshouding.
- Vraag een coach feedback te geven op je non-verbale gedrag.
- Hang achter in de klas iets op jouw ooghoogte op en richt er af en toe je aandacht op. Je gaat dan vanzelf recht opstaan.
- Oefen hardop hoe je reageert op de eerste overtreder.
- Vraag aan collega’s welke leerdoelen zij hanteren, zodat je van elkaar leert en je werkwijze op elkaar kunt afstemmen.
Over ‘De zes rollen van de leraar’
Martie Slooter maakt in haar nieuwe boek duidelijk dat iedere leraar in het voortgezet onderwijs zes rollen vervult: die van (1) gastheer, (2) presentator, (3) didacticus, (4) pedagoog, (5) afsluiter en (6) coach. Elke rol kun je aanleren en in elke rol kun je je verder ontwikkelen. De rode draad door het boek is dat je aan het gedrag van jouw leerlingen kunt zien of je effectief bent; ze zijn als een spiegel voor jou. Reflecteren op de interactie tussen jou en je leerlingen is dan ook cruciaal, want daar leer je van. Ook is het belangrijk stil te staan bij jouw overtuigingen: wat vind jij belangrijk in jouw rol en wie wil je zijn als leraar?
Hoe neem jij de leiding in jouw lessen? En zie je aan jouw leerlingen welk effect dit heeft? Laat een reactie achter via onderstaand reactieformulier.
